Ondanks dat landen als de VS, China en Rusland het Internationaal Strafhof niet erkennen, heeft momenteel iedere grootmacht het over de instantie gezeteld in Den Haag. Afgelopen week werden de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de defensieminister Yoav Gallant en drie Hamasleiders aangeklaagd door de aanklager van het Internationaal Strafhof, Karim Khan. Daarmee heeft het Strafhof momenteel de aandacht van heel de wereld.
In 1998 werd het Strafhof opgericht. Volgens Mathias Holvoet, docent Internationaal Strafrecht aan de universiteit van Amsterdam, werd het opgezet om de volgende reden: “Er zijn meerdere misdaden die niet door staten zelf worden berecht, zoals genocide en oorlogsmisdaden. Soms zijn de staten zelf de dader of medeplichtig. Ze gaan schuldigen dan niet vervolgen en daardoor ontstaat er straffeloosheid, dat moet door het Strafhof voorkomen worden.”
Gezagsondermijning door Autocratieën
Dit internationaal strafhof wordt door grote autocratieën niet herkend. Daardoor verliest het hof draagvlak. Waarom erkennen sommige van de staten dit niet? “Grote autocratieën vinden het niet fijn dat er een instantie is die bij hun in de keuken kijkt hoe het er aan toe gaat. Wat doet China, India en de VS bijvoorbeeld met hun inwoners? Ze hebben niet graag inmenging. Dat zegt meer iets over deze staten zelf dan over het hof”, legt Mathias Holvoet uit. Hierdoor verliest het Strafhof veel gezaghebbendheid.
“Dat komt ook vooral doordat het een instantie blijft die afhankelijk is van staten. De staten willen voorkomen dat er daadwerkelijk iets word uitgevoerd. Het idee wordt niet gerealiseerd, het blijft bij een arrestatiebevel. De publieke opinie blijft dan sceptisch aangezien het Strafhof niet een groot leider veroordeeld en achter de tralies krijgt”, aldus Holvoet. Verder is het ook van belang dat het hof geen politiemacht heeft, daar heb je de staten zelf voor nodig. Het Joegoslavische tribunaal was succesvol omdat de NAVO bevoegdheid had om mensen op te pakken.
Symbolische en Politieke Waarde van het Strafhof
Heeft het hof dan toch waarde? Ondanks het ontbreken van draagvlak en bevoegdheid? Volgens Holvoet wel: “Naar mijn idee blijft het levensvatbaar. Symbolisch gezien heeft het grote waarde. Er komt een groot proces, de gebeurtenissen komen onder een vergrootglas en bij een veroordeling is het dus een feit dat een land genocide of oorlogsmisdaden heeft gepleegd. Diplomatieke banden tussen landen krijgen een flinke knauw, het heeft dus niet echt een juridisch effect, maar wel een politiek effect.”
Voor het eerst is een westerse leider aangeklaagd door het Internationaal Straf, dit is volgens Holvoet een belangrijke primeur. “Voor de legitimiteit van het hof is het belangrijk dat een westers leider is aangeklaagd, anders had het hof het misschien niet overleefd. Derde wereldlanden en Zuid-Amerika hadden het niet geaccepteerd als alleen de kopstukken van Hamas waren aangeklaagd. Die zagen het hof de laatste jaren toch alleen voor Afrikaanse rebellenleiders en Poetin. Voor de legitimiteit van het hof is dit dus een cruciale stap.”
