Nederland heeft de droom dat het land in 2050 een circulaire economie heeft behaald. Maar in 2024 gingen grote recyclingbedrijven failliet, waaronder Spronk Textielrecycling, Ioniqua Technologies en Umincorp. Hoe kan het dat bedrijven die bijdragen aan een duurzame toekomst niet overleven in de huidige markt? Is een circulaire economie in 2050 reëel? Jeroen Stein woordvoerder van Vereniging Afvalbedrijven (VA) vertelt hoe dit allemaal te maken heeft met geld en onze eigen regels. 

Eerst, waarom is recycling zo duur? 
Volgens het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) zijn er in 2024 totaal 27 bedrijven, instellingen en eenmanszaken failliet gegaan. De grote boosdoener? Hoge kosten. Recycling is duurder dan nieuw plastic maken, en bedrijven zoals Spronk Textielrecycling konden niet opboksen tegen stijgende lonen en strengere milieuregels. 

“De markt voor circulair plastic kan niet concurreren met goedkoop, nieuw plastic uit China en de Verenigde Staten,” vertelt de woordvoerder van VA. Volgens Stein ligt de kern van het probleem in de concurrentie met goedkoop ‘Virgin plastic’. In landen zoals China en de VS wordt nieuw plastic in grote hoeveelheden geproduceerd van goedkope aardolieproducten. Gerecycled plastic uit Europees en Nederlands afval daarentegen doorloopt een complex, tijdrovend mechanisch en/of industrieel proces. 

“Het begint bij de inzameling van afval, vervolgens de verwerking, sortering, scheiding en recycling. Daarna kan het pas worden gebruikt als nieuwe grondstof voor producten. Het resultaat is dat de kostprijs van gerecycled plastic veel hoger ligt, en klanten steeds minder bereid zijn deze prijs te betalen, wat eindigt in problemen voor bedrijven, zodanig dat ze failliet gaan,” aldus Stein. 

Maar wat is een circulaire economie dan? 
Een circulaire economie is een economisch model dat gericht is op het verminderen van afval en het optima gebruiken van grondstoffen door hergebruik, reparatie en recycling te bevorderen. Het streven is een volledig circulaire economie in 2050. Dit betekent een gesloten kringloop, waarin we ons huidige patroon van kopen, gebruiken, weggooien, kopen verbreken en overstappen naar het zo lang mogelijk gebruiken van onze eigen grondstoffen, producten en materialen. Hierdoor wordt Nederland ook minder afhankelijk van de import van grondstoffen uit landen zoals China of de Verenigde Staten. 

De circulaire economie heeft bedrijven nodig die zich bezighouden met recyclen. Dit klinkt mooi, maar is in werkelijkheid dus lastig. 

Zijn we dan verloren?
Lastig maar niet verloren. Ondanks de tegenslagen is Nederland alsnog een koploper in Europa op het gebied van inzamelen en recyclen van plastic afval. Daarnaast heeft ons land een vooraanstaande rol in materiaalonderzoek en procestechnologie. “De industrie staat in de startblokken om miljarden te investeren in innovatie en technologie voor circulair produceren, sorteren, recyclen en verwerken van ingezameld plastic”  

De toekomst van de circulaire economie 
Om de circulaire droom echt waar te maken, moet het Europese beleid grote stappen zetten. “De basis voor een duurzame plasticketen ligt in Europa en in Europees product beleid,” stelt Stein. Hij benadrukt dat er goede afspraken moeten worden gemaakt over het gebruik van circulair plastic dat binnen Europa wordt geproduceerd. “Via de Clean Industrial Deal (CID, initiatief van de Europese commissie om de industrie te versteken, concurrentievermogen te vergoten van de overgang naar een duurzame economie) kunnen we de toename van goedkoop plastic uit andere landen verminderen en voorkomen.” Stein zegt dat door middel van een sterk Europees beleid en door op eigen benen te staan, zal de marktvraag naar circulaire producten, zoals verpakkingen en bouwmaterialen, toenemen. 

Nederland kan dit proces versnellen door lokaal actie te ondernemen, zoals het verbeteren van vergunningverlening rond ‘einde afval’, het beschikbaar maken van meer grondstoffen uit afval, en het stimuleren van innovatieve recyclingtechnologieën. 

“Als we deze randvoorwaarden goed regelen, wordt circulair plastic de standaard in plaats van de uitzondering,” aldus Stein.