De vismigratie is weer van start gegaan en dat betekent ook dat de visdeurbel nu voor het vijfde jaar te bezoeken is. Elk moment kijken duizenden mensen naar de onderwater livestream, in de hoop dat ze een vis zien waarvoor ze de deur kunnen openen. De bedenker, Mark van Heukelum, legt uit waarom dit niet alleen leuk, maar ook belangrijk is.

De visdeurbel bevindt zich in Utrecht, waar een grachtsysteem van de Rijn is. “Daar komen nu veel vissen doorheen gezwommen nu het paringsseizoen is begonnen,” vertelt Van Heukelum. Omdat het een grachtsysteem en geen rivier is, zijn er overal sluizen. Zo ook bij de sluis van de visdeurbel. “Dat is echt een ouderwetse sluis die nog door een sluiswachter met de hand moet worden bediend. Doordat mensen naar de livestream kijken en op de deurbel klikken, weet de sluiswachter dat er een vis staat te wachten. Hierdoor hoeven de vissen minder lang te wachten en zijn ze minder moe voor de rest van hun migratieroute.”

Dat er in jaar vier van het project 3,4 miljoen unieke bezoekers waren bij de visdeurbel, had Van Heukelum niet verwacht. “Het is echt een bizar groot succes. Toen ik het bedachte, hoopte ik op een paar honderd bezoekers, maar nu, in jaar vijf, zijn het in 3 weken tijd al 630 duizend unieke bezoekers en is de livestream al 7,3 miljoen keer bekeken.”

De gevolgen

Dat het zo’n groot succes zou worden, was niet het doel volgens Van Heukelum: “Het doel was simpelweg vissen helpen om hun migratieroute af te leggen, maar ondertussen heeft het veel meer bereikt.” De visdeurbelkijkers hebben ondertussen twaalf soorten vissen gespot, terwijl er eigenlijk 20 soorten door de grachten van Utrecht zouden moeten zwemmen. “Vooral de vissen die van waterplanten afhankelijk zijn, zien we niet. Ik denk dat mede daarom de gemeente Utrecht vijftien miljoen wil investeren in de waterkwaliteit van de Utrechtse grachten.”

Van Heukelum is blij met die bewustwording en probeert een groter publiek te informeren door het Visjournaal. “Wekelijks leg ik mensen uit wat er die week te zien was op de livestream en praten we over vier andere drukke plekken met vissen in Nederland. Zo vergelijken we verschillende migratiestromen en worden we ons bewust van hoe bijzonder Nederland eigenlijk is.”

De toekomst van de visdeurbel

Waarom de visdeurbel dan alleen nog maar in Utrecht bestaat? “De visdeurbel past vooral op de plek waar die nu zit, door die unieke situatie. Het is een ouderwetse handmatige bootsluis, het is er druk met mensen en in Utrecht loopt de rivier de Rijn door de stad heen. Daarbij zijn er in vele andere steden al automatische vissluizen waardoor het niet nodig is. Al betekent dat niet dat ik niet bezig ben met mogelijkheden in de toekomst.”

Voor nu gaan we door met waar we mee bezig zijn. Mensen kijken er elk jaar naar uit, en met het voorjaar in aantocht wordt het weer een drukke periode. Halverwege april is het het drukst met zowel vissen als kijkers van de visdeurbel. Dit laat zien hoe een groep mensen, geïnspireerd door een verhaal, veel in beweging kan brengen. De visdeurbel heeft data omgezet in iets dat de vissen echt helpt.