De Nederlandse inlichtingsdiensten AIVD en MIVD hebben hun speciale bevoegdheden in 2024 30% meer gebruikt dan het jaar ervoor. Dit staat in het jaarrapport van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). Voormalig toezichthouder AIVD en MIVD, Bert Hubert, legt uit of jij je zorgen moet maken om je privacy.
De taak van de TIB is de inlichtingsdiensten toestemming geven voor bijzondere bevoegdheden, zoals computers hacken en telefoongesprekken afluisteren. Elk jaar geeft de TIB een jaarrapport vrij. Daarin wordt nu duidelijk dat de inlichtingsdiensten veel vaker een verzoek gedaan hebben om dit soort bevoegdheden te gebruiken. In 2023 werden er namelijk 3.383 verzoeken gedaan en in 2024 4.445, dit is een stijging van 30%. Deze toename komt boven op de stijging van 17% van 2022 naar 2023.
Bert Hubert vertelt dat je je zeker zorgen kan maken over je privacy. De voormalig toezichthouder van de AIVD en de MIVD is kritisch op de inlichtingsdiensten. Hij vindt dat de privacy van de burger flink geschonden wordt met weinig resultaat. Zo kan je zomaar op de radar van een inlichtingsdienst belanden, terwijl je zelf helemaal geen verdachte bent. “De Nederlandse inlichtingsdiensten mogen iedereen en alles afluisteren, als dat nodig is. Zo kan je dus afgeluisterd worden, terwijl bijvoorbeeld je huisgenoot iets gedaan heeft.”
“Of ze nou een bedreiging zien uit Iran, België of Rijswijk, dat maakt niet zo veel uit”, legt de voormalig toezichthouder uit. “In de wetten van de AIVD of de MIVD komt het woord ‘Nederland’ eigenlijk bijna niet voor.” Wettelijk gezien is er dus geen verschil tussen een inwoner van Nederland of uit het buitenland. De inlichtingsdiensten gebruiken hun bevoegdheden dus ook in het binnenland.
Hij legt wel uit dat er commissies zijn in Nederland die hierop letten: “Dus het is niet zo dat de inlichtingsdiensten hier zomaar wat mogen doen”. Zo zijn er de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) en de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). “Als je het gevoel hebt dat je onrechtmatig in de gaten gehouden wordt door de AIVD of de MIVD kan je een klacht indienen, dan gaat de klachtencommissie uitzoeken of dat ook echt zo is. In andere landen moet je eerst met bewijs komen voordat je ertegenin kan gaan.”
Bert Hubert zegt dat in het jaarverslag van de TIB staat dat ze zelf ook niet helemaal kunnen uitleggen waarom er zo veel meer verzoeken gedaan zijn. De TIB legt wel een verband tussen de geopolitieke spanningen en het fors toegenomen aantal verzoeken. “Geopolitiek gezien is in 2024 veel gebeurd”, schrijft de TIB.
Bert Hubert vertelt dat een verzoek voor het gebruik van bijzondere bevoegdheden op verschillende manieren ingediend kan worden. Zo kan er één verzoek worden ingediend om telefoongesprekken van 3 personen af te luisteren, maar er kunnen hier ook drie verschillende verzoeken voor worden ingediend. Het kan dus aan de manier waarop de verzoeken ingediend zijn liggen. “Dat er meer verzoeken ingediend zijn, betekend niet meteen dat er meer speciale bevoegdheden gebruikt zijn.”
