Na bijna twintig jaar lang onderhandelen zijn de Europese Unie en India dichtbij een akkoord over een handelsovereenkomst. Voor beide partijen is het zoeken naar nieuwe markten sinds de handelsoorlogen in rap tempo om zich heen sloegen. Met deze aanstaande overeenkomst hebben de twee grootmachten elkaar dus weten te vinden op economisch vlak. En dat terwijl India eigenlijk bij de BRICS-landen is aangesloten.  

Volgens ARISA ( Advocating Rights in South Asia) zullen de Europese auto-en chemie industrie een ontzettende boost krijgen door de overeenkomst. Daarnaast wil de EU toegang tot de Indiase grondstoffen en zeldzame mineralen voor de energietransitie.

Annette Freyberg-Inan, hoogleraar International Relations Theory aan de Universiteit van Amsterdam, spreekt van een belangrijke mogelijke overeenkomst die snel aan urgentie won voor beide partijen. “Voor India is de situatie dusdanig veranderd dat ze nu bereid zullen zijn om veel meer mee te gaan met vragen die vanuit de EU komen.”

Dat India de grootste afnemer is van Russische olie is voor de EU geen ‘dealbreker’ geweest. Volgens Freyberg-Inan wegen anderen belangen zwaarder voor Brussel. “Het is zeker niet puur moreel gezien, het is wel pragmatisch. Het is in het eigen belang dat de economieën binnen de EU markten hebben waar ze met hun producten naartoe kunnen. Daar spelen de grote markten de grootste rol in en India is nou eenmaal een van de bevolkingrijkste landen.”

Hoe kijken andere BRICS-landen naar deze ontwikkelingen?

De BRICS is ooit opgericht om een tegengewicht te bieden aan het machtige westen. Stookt het de andere BRICS-landen dan niet dat deze deal op de plank ligt? Freyberg-Inan denkt dat dit wel meevalt: “Rusland kijkt er met lichte irritatie naar omdat India probeert vrienden te blijven met alle kampen. Hij gaat het niet leuk vinden dat India en de EU op deze manier dichter bij elkaar komen, maar het is ook niet het eerste agendapuntje voor Poetin.”

,,China is interessant omdat zij in een vergelijkbare situatie zitten als India. Ik denk dat deze overeenkomst een precedent kan zijn voor een verbeterde relatie met China.” Dat de banden aanhalen politiek gezien misschien niet de populariteitsprijs zal krijgen, ziet Freyberg-Inan eigenlijk geen andere keus. “Je kan niet alle grote machten tot vijand hebben.”

Belangrijk is volgens Freyberg-Inan wel dat de EU op strategische sectoren onafhankelijk blijft. “Je kan wel heel veel handel drijven en je toch niet op een gevaarlijke manier afhankelijk maken. Dat is nu juist waar dat soort handelsonderhandelingen over gaan. Op welke gebieden mogen landen protectionistisch zijn en op welk gebied heb je echt vrije handel. Dat zal met China op een nieuwe manier onderhandeld moeten worden, maar daar is wel de ruimte en de noodzaak voor.”

De toekomst van BRICS

De toekomst van BRICS schatte Freyberg-Inan voor de deal tussen de EU en India al niet heel erg groot in. “De BRICS was nooit echt een heel hecht samenwerkingsverband. Niet te vergelijken met de EU. Maar nu ze sinds kort gegroeid zijn met landen als Iran, Ethiopië, Saoedi-Arabië en Indonesië is het nog minder homogeen.”

Daarnaast wordt volgens Freyberg-Inan de eenheid onderling onderuit gehaald door het feit dat de supermachten proberen met enkele, maar niet met alle BRICS-landen handel te drijven en te investeren: “Het is dan ook te verwachten dat het nog losser gaat worden en misschien zelfs onderuit gehaald wordt. Niemand treedt ook echt op als trekker van de BRICS. Dus ik vind het niet waarschijnlijk dat de BRICS een grote rol gaat spelen de komende tijd.”