Peilingen, peilingen, peilingen… Vóór de daadwerkelijke verkiezingsuitslag zie je ze overal verschijnen. Met een peiling wordt de mening van belanghebbenden in kaart gebracht. In het geval van de verkiezingen, wordt dit gepeild onder de kiesgerechtigde. Maar hoe dicht zitten die peilingen eigenlijk op de einduitslag?
Hoe werken peilingen?
Peilingen zijn bedoeld om een beeld te geven van hoe de verkiezingen zullen lopen en hoe de partijen ervoor staan. In 1940 vond dit eerste kiezersonderzoek plaats. Sindsdien worden er tijdens iedere verkiezing door verschillende onderzoeksbureaus peilingen gemaakt. In Nederland zijn er vijf grote onderzoeksbureaus die zich richten op deze peilingen; IPSOS/EenVandaag, Maurice de Hond/Peil.nl, Peilingwijzer, Kantar Public en I&O Research.
Ieder onderzoeksbureau onderzoekt dit op zijn eigen manier. De meeste onderzoeksbureaus, zoals IPSO/EenVandaag, Kantar Public, Maurice de Hond en I&O Research maken gebruik van een onderzoekspanel. Bureaus als de Peilingwijzer maken gebruik van al bestaande data. Uit hoeveel man een onderzoekspanel bestaat verschilt. Het ene bureau doet zijn research onder 1000 personen en het andere bureau doet dit onder 40.000 personen.
Hoe komen ze overeen of verschillen ze met de verkiezingsuitslag?
Zo’n peiling is natuurlijk nooit gelijk aan de echte verkiezingsuitslag, het blijft een indicatie. Tijdens de verkiezingen in 2021 bijvoorbeeld, werd D66 flink onderschat door de peilbureaus. Drie peilbureaus zaten drie zetels naast de uiteindelijke uitslag van D66. Ook in 2017 kwam deze misstap voor, dit keer bij de VVD. Zij kregen dat jaar last minute nog een flink aantal kiezers erbij, door een opstootje met de Turkse minister Kaya.
Uit een onderzoek van het EenVandaag-opiniepanel blijkt dat maar 50 tot 70 procent van de panelleden daadwerkelijk stemt op de partij waar ze in de tussentijdse peiling aangeven op te stemmen. Ondanks dat veel Nederlanders de peilingen erg prettig vinden, is het slim om altijd te onthouden dat (slot)peilingen een indicatie zijn en dus tegen alle verwachtingen in kunnen gaan.
Het antwoord op de vraag hoe dicht de slotpeiling dit keer bij de verkiezingsuitslag ligt, zal dus nog even op zich laten wachten. Maar wie wacht op de dag waarop de slotpeiling en de verkiezingsuitslag gelijk zijn, kan blijven wachten tot die een ons weegt.
