Vanuit een enquête onderzoek onder moslima’s blijkt dat 36% van de ondervraagde vrouwen in regio Rotterdam menstruatietaboe ervaren tijdens de ramadan. “Hier hoor je over te kunnen praten zonder dat je je schaamt”, legt islamitisch lerares Fatima Oudnun.
Vrouwen mogen tijdens hun menstruatie niet vasten. Dit staat gewoon in de Koran. Toch ervaren moslima’s schaamte tijdens de ramadan, bleek uit eigen onderzoek onder 74 moslima’s uit regio Rotterdam. Op de vraag of de moslima’s menstruatie een bespreekbaar onderwerp vinden tijdens de ramadan, heeft 64% gestemd dat menstruatie wél bespreekbaar is. “Het is een natuurlijk proces van het vrouwelijk lichaam, dus ik vind dat gewoon normaal”, blijkt uit reactie van de enquête.
De meeste moslima’s die geen menstruatietaboe ervaren begrijpen waarom anderen het wél kunnen ervaren. “Ik vind zelf wel dat ik het makkelijk kan bespreken. Ik heb wel het idee dat andere vrouwen moeite hebben om aan te geven dat ze niet vasten omdat ze ongesteld zijn. Het is belangrijk om het niet onder een tapijt te schuiven.”
Ook vinden ze dat er veel verdeeldheid is binnen de moslimgemeenschap. “De ene schaamt zich niet om het uit te spreken en de ander vindt het niet kunnen. Ondanks dat vind ik dat het bespreekbaar gemaakt moet worden. Het voelt respectloos om tegen oudere mannelijke familieleden te zeggen dat je ongesteld bent.”
Tóch vindt 36% dus dat menstruatie niet bespreekbaar is. “Ik baal ervan dat ik me als meid soms schaam om te zeggen dat ik ongesteld ben en daardoor niet vast. Terwijl het heel normaal is om ongesteld te zijn, heb ik soms het gevoel dat ik er niet over mag praten omdat het ‘vies’ is. Dit terwijl menstruatie iets super natuurlijks is, maar er hangt een soort taboe rond dit onderwerp, vooral bij mannen. Ik durf eerder tegen een Nederlandse jongen te zeggen dat ik ongesteld ben dan tegen een islamitische jongen, wat eigenlijk heel raar is. Hopelijk komt er meer bewustzijn over dit onderwerp bij onze jongens.”
“Toen ik nog klein was zag ik ook nooit vrouwen eten tijdens de ramadan. Als ik dat wel zag dan waren ze heel beschaamd en was het gelijk ‘tegen niemand zeggen’. Sindsdien heb ik het eigenlijk ook altijd zo ervaren. Ik zie wel dat steeds meer meisjes open zijn over een weekje niet vasten, maar ik blijf me schamen om te eten als de mannen aan het vasten zijn. Ik heb nog steeds het gevoel dat we ons gedeisd moeten houden en ‘oh pas op dat je vader of broertje je niet ziet! wat zullen ze wel niet denken?’”
Discretie in eigen huis
Het grootste deel, namelijk 37 van de gevraagde moslima’s, is eerlijk over hun menstruatie tegen mannelijke familieleden en vrienden. 17% zegt ziek te zijn. Dat is evenveel als het aantal moslima’s die mee eten in het bijzijn van hun mannelijke familie en vrienden en vervolgens stiekem in hun kamer eten.
Van de overige antwoorden zegt de meerderheid helemaal niets over hun menstruatie en leggen het niet uit. Anderen praten om het onderwerp heen en zeggen niet direct dat ze ongesteld zijn. Sommigen gaan ervan uit dat hun mannelijke familieleden en vrienden begrijpen waarom ze niet vasten. De rest laat het gelijk weten door hun afwezigheid in het ochtendmaal voor dat de zon opkomt.
Schaamte binnen cultuur en religie
Waar zou deze schaamte om menstruatie vandaan komen? “Überhaupt wordt er niet veel over menstruatie gepraat in een islamitisch huishouden”, zegt islamitisch geleerde Fatima Oudnun. “In de islam, en andere religies, wordt menstruatie als onrein beschouwd.” Vrouwen kunnen niet bidden of naar een moskee gaan tijdens hun menstruatie. “Door deze beschouwing zit er een negatieve beeld om menstruatie heen.”
“Ik begrijp dat je het niet al te openbaar moet maken en bescheidenheid moet hebben, maar het hoeft ook geen taboe te zijn. Ik denk dat die wel doorbroken kan worden”, zegt de geleerde. “Wij vrouwen staan hoog in de islam, en God heeft ons de menstruatie gegeven voor een reden. Er is geen islamitische bron die zegt dat we het niet bespreekbaar moeten maken. Hier hoor je over te kunnen praten zonder dat je je schaamt.”
