Twee Uur duurde de onderhandelingen in Istanboel, waarna de Russische delegatie nog enkele dreigementen maakte, opstond, en de onderhandelingstafel verliet: de enige uitkomst, een wederzijdse gevangenenruil van 1000 man. “Het is het waard, want we zullen duizend Oekraïense families gelukkig maken.” – Heorhii Tykhyi, woordvoerder Oekraïens ministerie van Buitenlandse zaken.
Waar ging het in Istanboel over?
Afgelopen zondag, nadat het Kremlin een 30 dagen staakt-het-vuren, voorgesteld door Kyyiv, had afgewezen, nodigde Putin Zelensky uit op directe vredesonderhandelingen in Istanboel. Zelensky’s antwoord, instemming, en een uitnodiging aan Putin zelf om samen in persoon te komen en de onderhandelingen te leiden. Awel zonder het gewenste staakt-het-vuren.
Eenmaal in Istanboel bleek de Russische delegatie niet aan de verwachtingen te voldoen. De Oekraïense delegatie bestond het uit de stafchef van de president, de minister van buitenlandse zaken, minister van defensie en hoofd van de Oekraïense inlichtingendienst. De Russische delegatie daarentegen werd geleid door Vladimir Medinsky, een adviseur aan Putin en oud-minister van cultuur. Verdere afgevaardigden waren het hoofd van de Russische militaire inlichtingendienst, en een reeks ‘hardline’ diplomaten zonder actieve functie in de Russische politiek. De Oekraïense delegatie reageerde teleurgesteld. Zelensky zelf noemde het een ‘low-level’ delegatie, en meende dat dit demonstreerde dat Rusland niet de intentie heeft de oorlog te beëindigen. “I am here, that is the clear message” reageerde hij op vragen over een reactie op de afwezigheid van Putin. Marco Rubio, Staatssecretaris van de Verenigde Staten, deelde deze overtuiging: ‘‘Het niveau team dat Rusland stuurt is niet indicatief van een grote doorbraak’’.
“Nu zijn het er 4 regio’s, de volgende keer zijn het er zes”
De onderhandelingen zelf werden een dag uitgesteld, nadat de Russische delegatie op donderdag eiste dat Turkse en Amerikaanse afgevaardigden niet bij de onderhandelingen zouden zijn. Later herstelde Medinsky zichzelf, zeggend dat ze de volgende ochtend de Oekraïense delegatie zouden opwachten. Op de dag zelf bleken de Russen echter te laat vertrokken te zijn, en na een korte wacht gingen de onderhandelingen van start.
De gesprekken duurde zo’n twee uur. De grootste positieve uitkomst is een krijgsgevangenenruil tussen de Russische en Oekraïense strijdkrachten. Duizend man van beide kanten zullen op een al vastgestelde dag worden uitgewisseld, al wilde de Oekraïense minister van Defensie, Umerov, de exacte datum nog niet kwijt.
Daar bleef het ook bij. Een bron binnen het Oekraïense presidentiële kantoor deelde met de Kyiv Independant dat de Russische delegatie eiste dat het Oekraïense leger zich zou terugtrekken uit ‘rechtmatig Russische grondgebied’ voordat een staakt-het-vuren zou kunnen worden afgesproken. Dit betreft de in 2022 geannexeerde gebieden van Donetsk, Loehansk, Zaporizja, en Cherson: waarvan zo’n twintig duizend vierkante kilometers aan grondoppervlak en meer dan een miljoen Oekraïeners nog onder de blauw met gele vlag leven.
Deze eisen werden zonder twijfel afgewezen door de Oekraïense delegatie, ongetwijfeld gesteund door de resultaten op het slagveld het afgelopen jaar. Rusland heeft namelijk in een jaar tijd slechts 4,100 vierkante kilometer aan Russisch en Oekraïens grondgebied heeft gewonnen, tegen een prijs van tussen de 160,000 en 237,000 doden. Tel je de geschatte gewonden en krijgsgevangenen mee, dan kom je uit op een gemiddelde van meer dan honderd verloren soldaten per gewonnen vierkante kilometer.
De Kyiv Independent meldde dat na de harde afwijzing door de Oekraïense delegatie, de Russen hierop naar verluidt agressief reageerden. Telegramplatform NoelReports meldde dat de Russische delegatie hierop zou hebben gezegd dat ‘de volgende keer het vijf regio’s zouden zijn’: mogelijk verwijzend naar de Charkiv, Soemy, Mykolaiv, of Odessa regio’s, waar Rusland in het begin van de 2022 invasie ook aanspraak op maakte. Hierna zou de Russische delegatie zijn opgestaan voor een onderbreking in de onderhandelingen, waarna deze niet meer werden hervat. Later verduidelijkte Russische staatsmedia dit bericht, en meldde dat de volgende eisen niet om vijf, maar zes regio’s zouden gaan.
Verder meldt een bron bij de Oekraïense delegatie aan de Washington post dat Medinsky tijdens de onderhandelingen zou hebben gezegd dat ‘misschien iemand aan deze tafel nog meer van zijn dierbaren zal verliezen. Rusland is bereid om voor altijd oorlog te voeren.’ In een later interview met Russische staatstelevisie vertelde Medinsky hoe hij de 21-jarige oorlog tussen Rusland en Zweden, van 1700-1721, had opgebracht, om te bewijzen dat Rusland klaar is voor een lange oorlog en niet zal toegeven.
‘Voorbereiden op mislukking’
Meduza meldt dat Russische staatsmedia een ‘handleiding’ had ontvangen over hoe om te gaan met de Istanboel onderhandelingen. De rode lijn hierin zou zijn dat ‘het publiek moest worden voorbereid op mislukking’. De handleiding noemde meerdere standpunten die moesten worden genomen, voornamelijk een verklaring van de opstelling van de delegatie. ‘Putin zou in het opstellen niet worden beïnvloed door woorden van Donald Trump noch Zelensky’. En over de oud-minister van cultuur die hem leidde: ‘hij leidde eerdere onderhandelingen in 2022, ook in Istanbul, dus het is logisch dat hij doorwerkt’. Verder zou in de handleiding staan om het aangekondigde EU vergeldings-sanctiepakket niet serieus te nemen, en dat het ‘de ontwikkeling van het land niet zou schaden’ en ‘dat het staatsbudget hierop was ingerekend’.
