Nederland is sinds 7 oktober 2023 gestopt met het uitleveren van wapens aan Israël. Mensenrechtenorganisaties maken zich nog steeds zorgen of een volledig wapenverbod niet beter is, zeker nu opnieuw uit een VN-verdrag blijkt dat Israël officieel een genocide pleegt.  

Sinds het begin van de oorlog in het Midden-Oosten in oktober 2023 zijn er al 14 vergunningaanvragen van militaire goederen naar Israël ingetrokken of afgewezen. Nederland heeft uitgesloten om een vergunning te verlenen voor militaire goederen voor import en export. Toch is er één geldige vergunning op dit moment: de uitvoer van onderdelen voor een Iron Dome-luchtafweersysteem. Dit systeem hoort onbemande vliegtuigen te onderscheppen en is dus alleen voor defensieve doeleinden, vertelt Arthur van den Noort van het Ministerie van Buitenlandse Zaken 

Jules van Os van afdeling informatie en service bij Oxfam Novib, een Nederlandse organisatie die zich inzet tegen armoede en onrecht, vertelt dat zij al langer oproepen tot een volledig wapenexportbeleid richting Israël. Er is nu sprake van een gedeeltelijk exportverbod. “Onder andere Nederlandse F-35 straaljageronderdelen zijn verboden. Toch worden er nog steeds wel dingen geleverd die Israël nodig heeft om zichzelf te kunnen verdedigen.” Een goed voorbeeld hiervan is het systeem tegen luchtaanvallen. Zij pleiten daarom voor een volledig wapenverbod zolang de situatie blijft in Gaza.  

Rechtszaak tegen Nederlandse Staat 

Volgens de EU-wapenexportregels mogen er ook geen wapens geleverd worden als die ingezet worden in de Gazastrook. Door deze regels heeft de rechter Nederland verboden onderdelen van F-35-gevechtsvliegtuigen te leveren, vertelt Thomas van Gool projectleider Israël-Palestina van vredeorganisatie PAX.   

Van Os zit samen met Oxfam Novib midden in een rechtszaak over de F-35 onderdelen. Deze worden door Nederland via de Verenigde Staten geleverd aan Israël. Dit schendt de oorlogsrechten. Tot nu toe hebben ze een positief advocaat-generaal. Dat is een onafhankelijke juridisch expert, die advies geeft aan de Hoge Raad van het Koninkrijk der Nederlanden. De hoge raad kan dit advies bij zich neerleggen, maar dat komt niet vaak voor in de praktijk. “Dus we hebben goede hoop dat het positief voor ons uitpakt en dus ook voor de inwoners van Gaza.” 

Oproep voor wapenembargo 

 Van Gool vertelt dat Nederland nog nauwelijks wapenexport naar Israël lijkt toe te laten. Dit komt door druk uit de maatschappij en de Tweede Kamer. Hij zegt ook dat dit in lijn ligt met het genocideverdrag. Dit verdrag legt staten op om al het mogelijke te doen om genocide te voorkomen. Nederland levert wapens aan de Verenigde Staten en zo dus indirect aan Israël.  

Arthur van den Noort vertelt dat er een vergunningsplicht geldt voor de uitvoer van militaire goederen. Alle vergunningsaanvragen worden getoetst door het kabinet aan de Europese wapenexportcriteria. Als er een risico wordt geconstateerd dat de militaire goederen kunnen bijdragen aan het schenden van mensenrechten, dan wordt de vergunningsaanvraag afgewezen. 

Volgens Thomas van Gool kan Nederland het beste een wapenembargo instellen. Dit betekent dat Nederland een volledig verbod krijgt om wapens te import -en exporteren naar landen zoals Israël. Ook heeft hij liever dat er Europese maatregelen komen, maar als de EU niet ingrijpt, het nationaal moet. Wapenexport is een nationale bevoegdheid waardoor Nederland het recht heeft om eigen wetten te verrichten