De onderzoekers Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell en Shimon Sakaguchi kregen dit jaar de Nobelprijs voor Geneeskunde. Ze ontdekten een belangrijk onderdeel van ons afweersysteem: de zogenoemde regulatorische T-cellen, of Tregs. Deze speciale cellen zorgen ervoor dat het lichaam zichzelf niet aanvalt. Geert van den Bogaart hoogleraar Moleculaire Immunologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, legt uit wat er zo bijzonder is aan dit onderzoek. Meer informatie over het onderzoek vind je hier.
Deze week worden dagelijks Nobelprijzen uitgereikt in categorieën als Literatuur, Vrede en Natuurkunde. Wetenschappers en schrijvers van over de hele wereld worden geëerd voor hun grensverleggende werk. De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde, die altijd als eerste wordt uitgereikt, is dus vandaag aan de beurt.
‘Tregs’ en hun functie in de geneeskunde
Van den Bogaart noemt het onderzoek “een mijlpaal voor de geneeskunde.” Als immunoloog onderzoekt hij hoe het afweersysteem ons beschermt tegen ziektes, maar ook hoe het soms fout kan gaan. “Tregs zijn eigenlijk de rem van het immuunsysteem,” legt hij uit. “Normale T-cellen zijn het gas: ze vallen ziekteverwekkers aan. Maar zonder een goede rem kan dat gas te hard worden ingedrukt.”
Die rem is heel belangrijk. Als T-cellen per ongeluk lichaamseigen stoffen aanvallen, kunnen ziektes ontstaan zoals reuma, diabetes type 1 of multiple sclerose. Ook allergieën en sommige vormen van kanker kunnen te maken hebben met Tregs die niet goed werken. Maar die rem kan ook nadelen hebben. “In sommige vormen van kanker zijn Tregs juist een probleem,” zegt Van den Bogaart. “Ze remmen de afweer tegen tumorcellen, waardoor die minder goed worden aangevallen door andere afweercellen.”
“De lijst van ziektes waarbij Tregs een rol spelen is dan ook lang,” vertelt Van den Bogaart. Door beter te begrijpen hoe deze cellen werken, kunnen artsen nieuwe behandelingen ontwikkelen. Bijvoorbeeld om afstoting na een orgaantransplantatie te voorkomen, allergieën te verminderen of het immuunsysteem bij kanker juist aan te zetten tot actie. “Dit onderzoek heeft al tot meerdere baanbrekende behandelingen geleid,” voegt hij toe, “zoals de immuun-checkpointtherapie tegen kanker.”
