De kans is groot dat je ‘m al op je lijstje hebt staan: Op Zoek Naar Marlotte, de nieuwe Zembla-podcast waar half Nederland deze week naar luistert. Het verhaal is zó bizar dat je elke aflevering met open mond zit, en toch eindig je met hetzelfde gevoel als de rest van het land: huh, is dit het nou? Lizzy Diercks, maker van de podcast, vertelt over haar keuzes in het maakproces van Op Zoek Naar Marlotte.
De podcast volgt Annika, een 21-jarige psychologiestudent die via de Kindertelefoon in contact komt met Marlotte. Marlotte is een dertienjarig meisje dat ernstig mishandeld in het ziekenhuis zou liggen. Wat begint als een reddingsverhaal, ontrafelt langzaam tot iets veel duisters: Marlotte bestaat helemaal niet. Alles, van appjes en medische rapporten tot foto’s van brandwonden, blijken vervalst. Een web van leugens, zo slim opgebouwd dat zelfs journalisten erin werden meegezogen.
In de laatste aflevering spreekt maker Lizzy Diercks en eindredacteur Roelof Bosma met de vrouw die volgens hun onderzoek achter het verzonnen verhaal zit: Roos. Dat gesprek roept veel reacties op bij luisteraars. Sommige luisteraars hadden verwacht dat Roos strenger zou worden aangepakt, terwijl anderen juist vinden dat er terecht respectvol met haar is omgegaan.
De maker aan het woord
Lizzy Diercks vertelt over haar gevoel bij het maken van de podcast. “We zijn dit onderzoek begonnen door het krijgen van een mailtje waar een bizar verhaal in stond. Wij dachten echt, wat is hier aan de hand?” Nadat Lizzy dit verhaal bij haar eindredacteur Roelof Bosma had gelegd, wisten ze meteen: dit verhaal moet worden uitgezocht. “Stel dat maar tien procent van het verhaal echt is gebeurd, dan is dat nog steeds iets om te vertellen. We moeten gewoon uitzoeken wát er is gebeurd en niet bij voorbaat al denken: gek verhaal, zal wel niet waar zijn. Het werd raarder, vager en toen hebben we de conclusie moeten trekken: Marlotte bestaat niet.”
“Alle zaken die dit verhaal vreemd maken, hebben wij vanaf het begin gezien. Dat iemand 3,5 jaar in een ziekenhuis ligt, dat er geen voogd betrokken zou zijn, de manier van communiceren van het ziekenhuis met Annika. Maar we vonden dat we moesten uitzoeken wat er aan de hand was. Dus er was zeker twijfel aan bepaalde aspecten van het verhaal. Maar dat het allemáál verzonnen zou zijn, zo hebben we er in het begin niet naar gekeken.” Daarnaast hebben Lizzy en Roelof ook documenten in handen waaruit bleek dat ook het ministerie van Volksgezondheid betrokken was en dat die zich zorgen maakten over de instanties die zich met Marlotte bemoeiden.
“Het gaat bij ons niet om het geloven, het gaat er om dat er iets aan de hand is wat uitgezocht moet worden.”
Dit verhaal bleef dus hangen. Later kwam het idee om er een podcast van te maken, in plaats van een televisie-uitzending. Maar hierin was het cruciaal dat Annika daar wel aan mee wilde werken. Uiteindelijk heeft Annika toegezegd om haar verhaal te doen in de podcast. Na vele gesprekken, komen ze aan bij Roos. “We hebben lang getwijfeld over hoe we met de dader in dit verhaal moeten omgaan. Dit is niet een instantie die verwijtbaar heeft gehandeld, maar een jonge vrouw. Toch is het een verhaal dat ons allemaal aangaat: vanwege de ernst en duur van de misleiding, het raffinement en de mogelijkheid dat iedereen hier slachtoffer van kan worden. Er gaat dan ook een zekere waarschuwingsfunctie vanuit. Vanwege de daad, maar niet zozeer vanwege de pleger.” En toen was Op Zoek Naar Marlotte geboren.
“Roos is natuurlijk ook een kwetsbaar iemand, een jonge vrouw die hulp nodig heeft. Er is echt wel een verschil tussen dader en slachtoffer, maar dat wil niet zeggen dat de dader geen kwetsbaar iemand is.”
Alle commotie die Lizzy de periode erna heeft ontvangen, had ze niet verwacht. “Het is een beetje dubbel. Je maakt natuurlijk niet iets om aan niemand te laten horen, je weet dat een groot publiek bereikt kan worden. Maar dat het zó ontploft is, had ik echt niet verwacht.” Lizzy vindt het ook best lastig om te zien dat het publiek dingen uit de podcast anders opvat. De essentie van de podcast ligt namelijk heel ergens anders. “Veel mensen zien het echt als een spannend ‘who done it-verhaal’, als een echte true crime. Maar het gaat er ons helemaal niet om om de dader aan te wijzen, we leggen gewoon uit hoe het is gegaan. Het is eigenlijk ons verslag van een mislukt onderzoek die maanden duurde, het gaat juist over de journalistieke zoektocht naar het antwoord op die ene vraag: wat is er gebeurd?”
Toch blijven er vragen hangen. Wat was er met het uitgestrooide as? Wie hing er écht aan de telefoon toen Marlotte zogenaamd overleed? En hoe heeft Roos de tijd gevonden om duizenden berichten, foto’s en medische documenten te fabriceren? Eén ding is duidelijk: Op Zoek Naar Marlotte laat zien hoe makkelijk mensen verstrikt kunnen raken in een leugen.
