Circusdirecteur Kevin van Geet (30), zit al meer dan tien jaar in de circusbranche. De afschaffing van exotische dieren in het circus had een grote impact voor de circusindustrie, en het besluit zal Kevin nooit helemaal begrijpen. “Het circus is ontstaan met dieren. Op het moment dat die verboden werden, is er een stukje identiteit van het circus verloren gegaan.”  

In 1989 liet Kevins opa zijn werk als automonteur achter zich om in het circus te gaan werken. In de schoolvakanties hielp Kevin zijn opa en ontwikkelde hij een liefde voor de circusindustrie. Tijdens zijn hbo-opleiding Tuin- en Landschapsmanagement realiseerde hij zich dat het circusleven is wat hij echt wilde. Hij hielp de familie Zinnecker uit Duitsland bij optredens in Etten-Leur. Toen zij andere verplichtingen kregen in het buitenland en de locatie niet meer konden onderhouden, nam Kevin het over. Hij huurde hun tenten, maar regelde verder alles zelf. Vanuit daar groeide hij verder en organiseert hij nu ook al enkele jaren het Wintercircus in Tilburg. 

De afschaffing 

Op 15 september 2015 werd het verbod officieel ingevoerd. De afschaffing van exotische dieren in Nederlandse circussen werd in gang gezet door een combinatie van dierenwelzijnsorganisaties, politieke partijen en publieke steun. Uiteindelijk was het de Nederlandse overheid die de regelgeving invoerde. Dierenwelzijnsorganisaties voerden jarenlang campagne om aandacht te vragen voor de slechte leefomstandigheden van exotische dieren in circussen, zoals stress, gebrek aan bewegingsvrijheid en fysieke en psychische schade. 

Volgens Kevin had er anders gehandeld moeten worden. “Er had strenge regelgeving moeten komen voor het dierenwelzijn. Er zitten altijd rotte appels tussen, en die moet je er zeker uithalen. Maar wij zijn ook dierenvrienden en willen alleen maar het beste.” Kevin heeft bovendien het gevoel dat de circusgemeenschap nooit gehoord is. “Iedereen die kritiek had op ons, hebben we altijd uitgenodigd. Je mocht vier weken lang alles zien: hoe wij met de dieren omgaan, hoe we ze verzorgen, en ga zo maar door. Nooit is daar iemand op ingegaan.” Ook heeft Kevin het over een onderzoek van Wageningen Universiteit Researchcentrum (WUR). Het zou het enige onafhankelijke onderzoek zijn dat alle verplichte onderdelen heeft onderzocht. Dit onderzoek richtte zich op vijf diersoorten en concludeerde dat met name bij olifanten het welzijn ernstig werd aangetast, vooral op het gebied van huisvesting en gedrag. “Daar staan natuurlijk een paar kritiekpunten in. Maar de eindconclusie was dat het eigenlijk helemaal niet zo erg gesteld was met dieren en het circus zoals werd gedacht of geschetst.”

Buba

Toen het gebruik van exotische dieren in circusoptredens werd afgeschaft was Kevin hecht met de circus familie Freiwald. Zij hadden tijgers, zebra’s, giraffen en olifanten, waaronder olifant Buba. Buba was de laatste olifant die als exotisch dier in Nederland heeft opgetreden. Het afscheid van Buba heeft niet alleen de familie Freiwald veel verdriet gedaan, maar ook Kevin leefde mee. “Ze hebben meer dan dertig jaar met Buba rondgereisd; zij was voor hen als een kind. Al die jaren gingen ze niet op vakantie vanwege de zorg voor de olifant. Ik denk dat er geen betere plek voor Buba was dan bij de familie Freiwald.” 

De familie Freiwald wist het afscheid nog een tijd te rekken, ze hadden formele goedkeuring gekregen van de overheid om Buba bij zich te houden. Het welzijn van het dier zou te nauw verbonden zijn met de familieband. Uiteindelijk konden ze de zorg niet meer betalen, omdat ze financieel niet werden gesteund en is Buba in 2022 verhuisd naar een olifantenopvang in Hongarije. Afgelopen december is ze daar overleden.

Waarom andere dieren nog wel? 

Dieren zoals paarden, honden en vogels – dieren die al eeuwenlang door mensen worden gehouden en gewend zijn geraakt aan het leven dicht bij mensen (ook wel gedomesticeerde dieren genoemd) – zijn wel nog toegestaan in het circus. Peter de Haan, persvoorlichter van Stichting AAP, stelt dat het bij gedomesticeerde dieren lastiger is aan te tonen dat zij last hebben van bijvoorbeeld stress dan bij exotische dieren. Ook benoemt De Haan dat het voornamelijk zou moeten gaan over hoe je een dier behoudt, behandelt en traint. “Kamelen zijn in de Nederlandse circussen toegestaan omdat het een gedomesticeerd dier is. Maar laat je het dier op zijn achterpoten staan en zit dat niet in het natuurlijke gedrag, dan kun je jezelf nog steeds afvragen of dat wel goed is.”

De Haan benadrukt dat wilde dieren niet geschikt zijn voor het samenleven met mensen. Hij stelt dat een circusomgeving niet de plek is waar een wild dier thuishoort, en dat de kans op een natuurlijk bestaan wordt afgenomen. “Wanneer een wild dier geboren wordt in het circus, weet het niet waar het echt thuishoort. Maar het dier wordt niet tam geboren. Door hun instincten zouden ze alsnog kunnen rewilden.”

Nieuwe inrichting 

Voor circusdirecteur Kevin betekende de afschaffing niet het einde van zijn circus. “Ik kan ervan vinden wat ik wil, maar de regels zijn er, en daar moeten we ons aan houden.” Hij richtte het circus opnieuw in, met dieren die nog wel zijn toegestaan, aangevuld met acrobatiek, jongleurs en clowns. Kevin beseft dat hij veel concurrentie heeft van de digitale wereld als het gaat om vermaak en speelt daarom in op aspecten die je alleen in een liveshow kunt ervaren. Zo heeft hij als laatste circus in Nederland nog een live orkest en maakt hij gebruik van hoogtes en speciale lichteffecten. 

Tijdens de kerstshow in Etten-Leur kon het publiek een prijs winnen door te stemmen op hun favoriete act. Naast dat Kevin het leuk vindt om zijn publiek te betrekken bij het circus, is het ook een goede graadmeter voor hemzelf. “De dierenacts kwamen met vlag en wimpel op de eerste plek. Als het nu zo blijkt dat de dieren helemaal niet meer in de smaak vallen, kan ik het nog zo leuk vinden, maar dan moet je je toch afvragen of je ermee door wilt gaan.”