Uit recent onderzoek van 3Vraagt blijkt dat 29% van de jongeren tussen de 16 en 34 jaar vermoedt last te hebben van autisme, ADHD of depressie, zonder een officiële diagnose. Psycholoog Linda Heeren vindt dit geen goed idee: “Ik denk dat het niet helemaal zuiver kan, omdat je bij jezelf sowieso al niet objectief kijkt.”
Veel van deze jongeren baseren hun zelfdiagnose op informatie van filmpjes op sociale media over de kenmerken van ADHD, autisme of depressie. Deze video’s worden vaak gemaakt door willekeurige mensen zonder expertise. Het onderzoek van 3Vraagt meldt dat één op de zeven jongeren sociale media ziet als een betrouwbare informatiebron. Volgens onderzoek uit 2022 van Anthony Yeung, een Amerikaanse onderzoeker van de NCBI, is 52% van dit soort video’s over ADHD echter misleidend. Een deel van de jongeren diagnosticeert zichzelf dus op basis van onjuiste informatie, wat leidt tot incorrecte zelfdiagnoses.
Sommige jongeren halen hun informatie echter wel uit betrouwbare bronnen, zoals de DSM-5. De DSM-5 is het handboek dat door experts wordt gehanteerd voor het stellen van diagnoses bij psychische stoornissen. Zelfs als jongeren de juiste informatie hebben over deze aandoeningen, blijft zelfdiagnose volgens Heeren geen goed idee: “Je hebt natuurlijk altijd een subjectieve blik als je naar jezelf kijkt.” Mensen beschikken vaak over onvoldoende kennis, benadrukt de psycholoog: “Wat veel mensen niet weten, is dat veel diagnoses in de DSM veel overlap vertonen qua kenmerken,” vertelt Heeren. “Dat betekent niet dat als je sommige kenmerken herkent, je beide aandoeningen hebt.”
Een reden dat jongeren zichzelf vaak een diagnose geven, is dat ze ergens bij willen horen. “Mensen zijn over het algemeen van nature geneigd om zichzelf bij groepjes in te delen. Dat doen ze onbewust,” legt Heeren uit. Een andere reden waarom mensen zichzelf een diagnose geven, is om bepaalde klachten te verklaren waarvan ze niet weten wat het is, voegt de psycholoog toe: “Dan geeft het natuurlijk ook rust als je daar een overkoepelende term voor kunt gebruiken.”
Een vermoeden van autisme of ADHD kan geen kwaad volgens de psycholoog. Je hoeft er dan alleen geen label op te plakken. Je kunt dan beter gewoon zeggen waar je specifiek last van hebt of moeite mee hebt. Ze benoemt daarbij dat het onnodig gebruiken van een label vervelend kan zijn voor mensen die een officiële diagnose hebben van een bepaalde aandoening: “Voor mijn gevoel wordt er dan gestrooid met termen die voor veel mensen best een grote impact op hun leven kunnen hebben, waar je naar mijn mening soms ook een beetje voorzichtig mee moet omgaan.” Uiteindelijk is het zelf stellen van een diagnose dus vooral hinderlijk voor andere mensen en minder voor jezelf.
Heeren benadrukt dat een diagnose alleen nodig is als je ergens in je leven vastloopt. Veel mensen die zich aanmelden voor een diagnostisch onderzoek, komen alleen voor de diagnose en doen er verder niets mee, merkt Heeren op. Dat creëert discussie: “De ene kant vindt dat je veel over jezelf mag en zou moeten leren, terwijl de andere kant vindt dat het druk op de zorg oplevert.” Mensen die zich puur voor het onderzoek aanmelden, nemen mogelijk een plek in de wachtrij in van iemand die de hulp wél nodig heeft.
