Veel Nederlanders vinden defensie belangrijker dan voorheen, maar willen pas meer investeren als andere landen ook meedoen. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van Ipsos I&O in aanloop naar de NAVO-top in Den Haag.
Ruim de helft van de Nederlanders (51 procent) heeft vertrouwen in de NAVO, meer dan in de Europese Unie (42 procent) of de Nederlandse overheid (33 procent). Toch ziet slechts één op de vijf Nederlanders de VS nog als bondgenoot.
Volgens onderzoeker Maartje van de Koppel hangt dat samen met recente geopolitieke ontwikkelingen: “Met het presidentschap van Trump en de vele veranderingen in het buitenlandbeleid van de VS vinden kiezers het lastig om daarop te vertrouwen.”
Geen voortrekkersrol
Hoewel defensie als thema flink is gestegen in urgentie (van 5 procent in 2023 naar 19 procent nu), is er weinig animo voor een leidende rol van Nederland in NAVO-verband. Slechts 21 procent vindt dat Nederland een voortrekkersrol moet nemen. Een groter deel (40 procent) investeert liever alleen als andere NAVO-landen dat ook doen.
“Er is een relatief klein aandeel dat duidelijk kiest voor die voortrekkersrol,” zegt Van de Koppel. “Als je het bij elkaar weegt, zijn er toch overwegend meer kiezers die zich een beetje afwachtend opstellen.”
NAVO-norm verdeelt kiezers
NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte wil dat landen 5 procent van hun bbp aan defensie besteden. Om draagvlak te meten, voerde Ipsos I&O een zogenoemd split-run-experiment uit. De helft van de ondervraagden kreeg alleen de vraag of Nederland die norm moet halen. De andere helft kreeg de vraag mét de toevoeging dat dit ten koste zou gaan van investeringen in zorg, wonen of opvang.
“Stellingen zijn natuurlijk altijd een versimpelde weergave van de werkelijkheid,” legt Van de Koppel uit. “Maar als je daar nog een gevolg aan toevoegt waar mensen bewuster van zijn, dan verandert die steun.” Zonder toevoeging is 42 procent voor verhoging naar 5 procent. Met de waarschuwing over binnenlandse gevolgen daalt dat naar 31 procent.
Politiek leiderschap op defensie
Op de vraag welke politici het meeste leiderschap tonen op het gebied van defensie en internationale veiligheid, scoort VVD-leider Dilan Yesilgöz het hoogst (27 procent), gevolgd door Henri Bontenbal (22 procent) en Frans Timmermans (20 procent).
Van de Koppel nuanceert: “Ze wordt zeker gewaardeerd, ook buiten de eigen achterban. Maar 27 procent is niet overweldigend, en het verschil met de nummers twee en drie is klein.”
Demissionair premier Dick Schoof zakt juist stevig weg: van 29 procent waardering in maart naar 16 procent nu. “Hij is een stuk onzichtbaarder,” zegt Van de Koppel. “Het ging veel over de val van het kabinet, waarmee vooral de fractieleiders weer centraal kwamen te staan.”
