Het is bijna 29 oktober, maar je weet nog niet wat je moet stemmen. Steeds meer mensen gebruiken een chatbot om advies te vragen. Volgens deskundigen is dat niet zonder risico.

De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt mensen voor het gebruik van chatbots voor stemadvies. De AP bracht op 21 oktober een onderzoek naarbuiten waarin vier chatbots met andere online stemhulpen vergleken werden, zoals Kieskompas en Stemwijzer. Chatbots komen vaak uit op dezelfde partijen: in 56% van de gevallen komt GroenLinks-PvdA of de PVV naar voren. Andere, kleinere partijen komen nauwelijks bovenaan te staan als stemadvies, zelfs niet wanneer je dezelfde prompts en standpunten invoert.

Waarom problematisch?

Volgens dr. Tim Christiaens, universitair docent filosofie aan Tilburg University, is deze waarschuwing terecht. Het kan gevaarlijk zijn om een chatbot te vragen: ‘Welke partij wil het beste voor Nederland?’ Een chatbot kan namelijk geen afwegingen maken; hij kijkt alleen welke partijen het vaakst hebben opgeschreven dat ze het beste voor Nederland willen. Zo’n vraag is bovendien op verschillende manieren te interpreteren.

Een chatbot voorspelt vooral welke woordcombinaties vaak bij elkaar voorkomen en zal daarom niet altijd een volledig of evenwichtig stemadvies geven. ChatGPT zal sowieso een antwoord geven, maar baseert zich vooral op partijprogramma’s. Christiaens legt uit: ‘Zo’n partijprogramma is maar één tekst tussen vele teksten. Het kan zijn dat sommige teksten zwaarder wegen dan andere. Daardoor klopt het stemadvies dat een chatbot geeft vaak niet.’

Volgens Christiaens is het belangrijker om naar het ideologische vertrekpunt van een partij te kijken, omdat dat een breder beeld geeft van wat een partij van oorsprong wil — iets wat een chatbot niet doet.

Zorgen over privacy

Naast inhoudelijke problemen zijn er ook zorgen over wat er met je gegevens gebeurt. Het is niet direct gevaarlijk als een chatbot weet waar je op stemt, maar omdat we geen grip hebben op wie de databases beheert, kan het wel risicovol zijn: de gesprekken worden namelijk opgeslagen. Het advies om chatbots niet te gebruiken komt vooral doordat ze verkeerd stemadvies kunnen geven; voor persoonsgegevens is het dus niet per se gevaarlijker dan andere manieren om chatbots te gebruiken.

De Autoriteit Persoonsgegevens raadt kiezers daarom aan om hun keuze te baseren op andere online kieshulpen, zoals Kieskompas of de Stemwijzer, in plaats van op chatbots. Doe goed je research en ga in gesprek, maar dan met een écht persoon.