Reiziger Chris (38) duwt een kinderwagen over de vloer van station Den Bosch. Zijn trein vertrekt over vijftien minuten, hij moet nog lunchen, en wordt overvallen door alle ongezonde aanbiedingen. “Een Whopper Junior bij de Burger King is twee euro goedkoper dan een salade Caprese bij Julia’s. Dan is al snel een burger veel verleidelijker.” Hij werpt een blik op zijn kind. “Ik weet dat ik dan geen goed voorbeeld geef, maar het is moeilijk met al die verleidingen. Alles om je heen roept: suiker, vet en goedkoop.” Dit terwijl de gemeente Den Bosch juist inzet op een gezonde leefomgeving. Hoe zit dat? Waarom is het gezonde eten op het station zo moeilijk bereikbaar?
Wethouder Rick Vermin, die zich inzet voor positieve gezondheid, zegt daarover: “De gemeente heeft relatief weinig invloed, omdat dit gebied eigendom is van de NS. Zij bepalen wat er wordt geplaatst.” Toch laat hij het daar niet bij. “We zijn begonnen met het programma Samen Gezond, waarin we ook in gesprek gaan met partijen als de NS over hoe we een gezondere voedselomgeving kunnen creëren. De NS heeft wel een verdienmodel in ongezonde opties. En kort door de bocht: mensen eten nu eenmaal meer burgers dan komkommers.”
De NS stelt in een reactie dat er wél stappen zijn gezet om het aanbod gezonder te maken. “We vinden het belangrijk dat reizigers ook een gezonde keuze kunnen maken. Daarom hebben we fruit een meer zichtbare plek gegeven in het Kiosk-assortiment, het suikergehalte in onze appelflappen en American cookies flink verlaagd, en onze sandwiches vervangen door volkorenvarianten.”
Gezond uit de automaat? Lastig verhaal
In het Jaarverslag 2022 meldt NS dat “het aandeel producten dat als ‘gezondere keuze’ wordt beschouwd bij de automaten 31% bedraagt.” Maar wie in de praktijk langs zo’n automaat loopt, ziet vooral chips, chocolade, koek en snoep. Een zakje geroosterde cashewnoten – onderin de hoek – lijkt het enige gezonde alternatief.
Volgens NS is juist het gezonde aanbod in automaten lastig te realiseren: “Hoewel de automaten gekoeld zijn, moesten we toch veel producten weggooien vanwege de beperkte houdbaarheid. Bovendien gebruiken mensen de automaten vooral als snackmoment, waardoor gezonde opties minder goed werden verkocht. Voedselverspilling willen we zoveel mogelijk voorkomen.”
Langs de burger naar de salade
Bij de Kiosk zou 43% van het assortiment uit groenteproducten bestaan, en bij Julia’s zelfs 61% volgens het jaarverslag. Maar het is de vraag hoeveel reizigers daarvoor kiezen, als de route naar het perron eerst langs een Whopper Jr. voor €2,50 – brengt, zoals reiziger Chris opmerkt.
Volgens Casper Stelling, adviseur ruimte en mobiliteit, draait het op stations uiteindelijk om verdienmodellen. “De NS wil stations exploiteren – oftewel: draaiende houden met winst. En daarin hebben grote ketens als Smullers of Albert Heijn waarschijnlijk meer onderhandelingsmacht dan kleine, gezonde aanbieders.”
Gezonder aanbod in de maak
“Je mag heus wel eens snacken,” zegt Vermin. “Maar het gaat om balans. Als je een gezonde keuze makkelijker maakt én aantrekkelijker, dan gaan mensen die keuze ook sneller maken.”
NS laat weten momenteel bezig te zijn met een nieuwe analyse en actieplan: “We zoeken daarbij naar een optimale balans van gezond en gewenst aanbod vanuit de consument versus houdbaarheid.”
