Home Blog Pagina 36

In beeld: Vroeger een Duitse grenspost, nu een museum

0
Het oude tolhuis wat diende als een gedeelde Nederlandse/Duitse grenspost, in de tijd voor de EU. Foto door David Fadaee Outan.

Diep in Zuid-Limburg werd vroeger de weg die Heerlen en Aken verbindt, stevig bewaakt door de douane van beide landen. Het Schengenakkoord bracht daar echter veranderingen in door de grenzen open te gooien, tot afgelopen maandag.
Zal deze grenspost binnenkort weer worden bemand door Duitse politie?

Tot nu toe is dat verre van zeker. Daarom voeren verlatenheid en stilte de boventoon, ook nu de grenzen sluiten.

Tegenover het oude tolhuis staat een klein fietshok, dienend als laatste roestplaats voor drie wegterende tweewielers.


De voorkant van de grenspost van dichtbij. De ijzeren hekken over de ramen geven het vervallen gebouw bijna een sfeer van een Duitse gevangenis.

Bijna bevroren in tijd en positie steekt de verroeste grenspaal af tegen de blauwe middaglucht. Een relikwie in de maak, maar mogelijk ook, na het nodige onderhoud, weer bruikbaar voor inzet door de Duitse grenswacht.

De grenspost van onderaf gezien. Roest en klimop gedijen hier zonder enige weerstand.

De bushalte van de oude grenspost. Hij wordt tot op de dag van vandaag gebruikt, maar mensen stoppen er zelden. Langzaam maar zeker claimt de natuur deze ruimte terug. Beetje bij beetje, tegel na tegel.

Eindhovense Bibliotheek: ‘CBS-cijfers schetsen verkeerd beeld

Uit recent gepubliceerde cijfers van het CBS, voor de jaren 2022 tot en met 2023, blijkt dat het aantal openbare bibliotheken gedaald is van 137 naar 133 bibliotheken. De bibliotheek van Eindhoven ziet deze cijfers juist als misleidend in het spectrum van bibliotheken.

Vestigingen

Volgens Albert Kivits, directeur van Bibliotheek Eindhoven, is er niet echt sprake van het afnemen van openbare bibliotheken. “Er zijn 10 jaar geleden best wat bibliotheken gesloten, maar er zullen nu ook weer een hoop bibliotheken bij komen.” Hij vertelt ook dat veel bibliotheken onder een hoofdbibliotheek vallen. Deze hoofdbibliotheek in Eindhoven is de Witte Dame.

Personeel

“Wat betreft het personeel en vrijwilligersaantal zit een groot gedeelte van de stijging hem in de schoolbibliotheken,” vertelt Albert. De Witte Dame heeft veel personeel wat in schoolbibliotheken werkt. Deze schoolbibliotheken valt niet onder de term ‘Openbare bibliotheken’ volgens Albert.

“Daarnaast hebben wij ook veel personeel in de consultatie en het organiseren van festivals en dergelijke evenementen. Tenslotte heeft de bibliotheek van Eindhoven een zelfbedacht concept, bibliotopen, waar een groot deel van ons personeel zit.” Over het vrijwilligersaantal zegt Albert dat veel vrijwilligers verschillende leen -en ruilplekken hebben opgericht. Dit allemaal is bedoeld om een gezellige gemeenschap te creëren.

Toekomst

In andere gemeentes hebben bibliotheken ook deze verantwoordelijkheid. Doordat de bibliotheken weinig geld krijgen van de overheid moeten verschillende instanties samenwerken om een goede bibliotheek te zijn voor hun stad, dorp of gemeente. Vanaf 2025 krijgen alle gemeentes structureel extra geld voor hun bibliotheken. Of dit het aantal bibliotheken of betaald personeel omhoog krikt, is nog te zien.

OM eist cel in oplichtingszaak 90.000 euro

0

Breda – Het OM eist 18 maanden waarvan 6 maanden voorwaardelijk tegen Arno M. Ook wil de Officier van Justitie dat M. schadevergoedingen aan de gedupeerden betaald. De man staat terecht voor 11 oplichtingszaken, verduistering en diefstal van een rijbewijs.

Arno M. wordt verdacht van het bestellen van goederen bij verschillende bedrijven, die geleverd zijn, zonder betaald te hebben. Het gaat om een totaalbedrag van 90.000 euro aan goederen. Een aantal van de gedupeerde bedrijven was ook aanwezig bij de rechtszaak, evenals Arno M.

De verdachte zou deze bestellingen doen vanuit 2 bedrijven, het is onduidelijk wat voor bevoegdheden hij hierin had. Arno verklaarde eerst samen met zijn compagnon Kees telefonische bestellingen te doen, maar later in de zaak zei hij dat hij nooit bestellingen heeft gedaan. ‘’Ik heb wel eens spullen opgehaald voor Kees’’, zegt M. 

De twee wijzen allebei naar de ander die schuldig zou zijn. Zo zegt Arno ‘’Ik ben gewoon vies gebruikt’’ en verklaart Kees dat Arno volledig bevoegd was in het bedrijf. Kees wordt niet vervolgd vanwege onvoldoende bewijs.

Video’s en foto

Tijdens de zitting werd een video afgespeeld en was er een foto te zien van mogelijk de verdachte. De man in de video had een muts, bril en mondkapje op waarop Arno antwoordde ‘’Ik heb bijna nooit een muts op’’. Wel werd er opgemerkt dat de verdachte een muts op had tijdens een verhoor. De Officier van Justitie benoemt vergelijkbare aspecten tussen de man en M. zoals het postuur op de video en foto. De advocaat reageert hierop met de argumenten over slechte kwaliteit van beelden en geen herkenning van persoonlijke kenmerken.

Ook werd er gesproken door de rechtbank over een video waarin de verdachte een rijbewijs van de balie pakt en in zijn zak stopt. De video is niet getoond. De rechter vroeg aan M. waarom hij dat rijbewijs stal waarop hij antwoordde met ‘’geen verklaring’’.

Getuigenverklaring

In de zaak kwam een van de gedupeerde bedrijven aan het woord waarin de getuige vertelde de verdachte gezien te hebben bij zijn bedrijf. Dit was nieuwe informatie voor de rechtbank, na overleg werd er besloten dat deze getuige gehoord mocht worden.

De getuige zou Arno gezien en gesproken hebben bij het ophalen van een verfspuit, die nooit betaald is. Ook zou er een factuur ondertekend zijn door M. waarbij een andere naam gebruikt is. ‘’Dat heb ik absoluut niet gedaan’’, aldus Arno. Toen de advocaat van M. vroeg hoe de getuige de verdachte 3 jaar later nog kon herkennen verklaarde hij dat door een gesprek met Arno van 10 tot 15 minuten. In de aangifte was niks bekend over deze herkenning omdat er niet om gevraagd is volgens de getuige. De advocaat vroeg aan de getuige uiterlijke kenmerken van degene die de verfspuit kwam ophalen, waarop de getuige een muts en mondmasker antwoordde. De advocaat benoemt dat dit geen persoonlijke kenmerken zijn.

De getuige zou in contact zijn gekomen met de zoon van Kees, die hem vertelde dat het een fout betrof en om oplichting ging.

Persoonlijke omstandigheden

Arno heeft al eerder in detentie gezeten en heeft verschillende taakstraffen gehad. De arbeidsongeschikte man heeft last van zijn fysieke gezondheid en depressie. ‘’Alles wat tegen kan zitten, zit tegen’’. Wel zegt de verdachte dat hij zijn leven aan het opbouwen is.

Requisitoir                                                                                                                           

De Officier van Justitie zegt dat het onderzoek relatief beperkt is geweest maar dat extra onderzoek niet veel zou opleveren. Wel hecht zij veel waarde aan de verklaring van Kees, die altijd consistent verklaard heeft. Zo zou Kees het bedrijf voor de verdachte hebben opgericht. De Officier van Justitie vindt de verklaringen van M. niet consistent, ‘’Concreter kan hij het niet maken, want het klopt gewoon niet’’.

Ook heeft de politie onbetaalde goederen aangetroffen en zagen zij Arno op het terrein. De verdachte ging ervandoor wat het OM als ‘’Zeer verdacht’’ ziet. Arno verklaart dat hij weg moest naar zijn vader waar hij mantelzorger voor was.

De Officier acht 11 van de 12 oplichtingen, verduistering en diefstal bewezen.

Advocaat M.                                                                                                                         

De advocaat van Arno zegt dat alle oplichtingsfeiten niet bewijsbaar zijn doordat het ‘’Niet duidelijk’’ is. Zo zou het niet duidelijk zijn wie de bestellingen heeft gedaan en de e-mails. Hij vertelde over het verleden van Kees die meerdere bedrijven zou hebben gehad, dus weet hoe hij moet ondernemen, maar al die bedrijven failliet zijn gegaan. ‘’Vandaag is het M., morgen is het weer iemand anders die Kees de schuld geeft’’ De advocaat vind dat het onderzoek en bewijs vooral rust op de verklaring van Kees, en deze ziet hij als onbetrouwbaar. ‘’Kees had zich moeten verantwoorden niet M.’’

De uitspraak is op 1 oktober.

Terugkijkend op Prinsjesdag 2024: wie stonden er langs de stoet?

Het was een Prinsjesdag met minder toeschouwers dan jaren geleden, maar meer beveiliging dan ooit. Den Haag wordt beveiligd door middel van vele dranghekken, looproutes om de stad, en een enorm aantal politieagenten. Langs de gehele route van de koets stonden er toeschouwers van alle leeftijden. Van oudere dames op vriendinnenweekend, tot vele schoolklassen met hun docenten.

Een enkeling was verkleed. Het grootste deel van de toeschouwers had een oranje tint verwerkt in hun outfit of zagen er alledaags uit. Een aantal fanatiekelingen sprongen er daarom uit. Oscar Meijer uit Amersfoort stond er al om 05.15 ’s ochtends klaar voor.

 “Sinds 1983 ga ik elk jaar naar Prinsjesdag, ook altijd op dezelfde plek, in de bocht bij het paleis Noordeinde.” Dat is niet de enige koninklijke feestdag die Oscar viert. “Natuurlijk vier ik ook Koningsdag, in dezelfde feestoutfit als vandaag.” Ilonka, die links van hem staat, gaat wel elk jaar anders verkleed. “Ik maak elk jaar een andere outfit speciaal voor Prinsjesdag, met elk jaar een ander statement. Dit jaar gaat mijn statement over kunst en cultuur. Het wordt veel te duur voor de gewone mens.”

Ilonka vertelt dat ze het belangrijk vindt om kritisch te blijven en haar statement uit te dragen, maar tegelijkertijd ook te genieten en te feesten. “Ik snap dat er kritiek is op het koningshuis, maar af en toe vind ik het ook wel krom. In het Verenigd Koninkrijk staat iedereen vooraan om daar het koningshuis te bezoeken, maar in eigen land is het allemaal fout.”

Tim Keller was voor het eerst op Prinsjesdag als bezoeker. “Ik ben ooit een keer voor mijn werk, in de reclamewereld, naar Prinsjesdag geweest. Nu sta ik hier eigenlijk vooral voor het vriendje van mijn dochter, die staat in de erewacht.” Ze stonden te wachten op de Lange Voorhout. De sfeer beviel hem goed: “Het is toch wel echt lekker Nederlands, heel leuk.” Tijdens het gesprek met Tim kwam er een groep demonstranten met protestborden met de tekst: “Willem de laatste.” Tim vindt dat mensen met kritiek lekker thuis mogen blijven. Na de stoet vertelt hij, dat hij het toch wel heel bijzonder vond het koningspaar een keer in het echt te zien.

Alie de Haas (links) is hier voor de zevende keer. “Ik heb een vriendin meegesleurd, Maartje van de Plas (rechts). Zij was er nog nooit geweest en ik had toevallig twee oranje hoedjes.” Alie en Maartje waren ontzettend onder de indruk van de hoeveelheid politie. “Ik heb echt nog nooit zoveel beveiliging gezien op Prinsjesdag,” vertelt Alie. Als het aan Maartje ligt is al die beveiliging niet nodig op deze manier. “Het verbaasd mij dat er überhaupt toeschouwers zijn, met al die kritiek had ik weinig tot geen opkomst verwacht.”

Trees Boerkamp, een echte Hagenees, gaat al sinds dat ze zich kan herinneren naar Prinsjesdag. “Als kind al kregen wij elk jaar vrij, net zoals de scholieren nu. Een paar jaar ben ik niet geweest, omdat ik al die demonstraties en kritiek vervelend vond. Je kunt altijd demonstreren, maar waarom dan ook vandaag.” Trees vindt Prinsjesdag een mooie traditie. “Zo zie je het koningshuis ook nog eens!”

Mirjam (24) uit Etten-Leur sleept titel The Miss Globe Netherlands 2024 binnen

0

ETTEN-LEUR – Vroeger kon je Mirjam vinden op het voetbalveld, maar nu loopt ze rond op hoge hakken bij missverkiezingen. Op 8 september werd haar naam omgeroepen als winnares. Maar dit was niet de eerste keer dat ze op zo’n groot podium de hoofdtitel won, Mirjam werd namelijk eerder gekroond tot Miss Beauty of Noord-Brabant 2023. “Het was altijd al een droom van mij om internationaal te gaan, en die is nu werkelijkheid geworden”, vertelt ze.

“Je moet niet zoveel aan jezelf twijfelen en het gewoon doen”, dat zei Mirjam tegen haarzelf een aantal jaar geleden en hier zweert ze nog steeds bij. Dat ze meer kan dat ze zelf dacht is ook wel duidelijk geworden, zo sleepte ze niet alleen de hoofdtitel binnen maar zong ze haarzelf ook naar de top 3 van de subtitel ‘Miss Talent’. Mirjam zingt nog niet zo lang, maar vindt het wel enorm leuk om te doen. “Ik had echt niet verwacht dat ik die top 3 zou staan, ik zing namelijk nog maar net. Maar ik vond het wel echt een eer” Ook stond ze nog in de top 3 ‘Miss Congeniality’. Dit is een titel die niet wordt uitgereikt vanuit de organisatie maar vanuit de meiden zelf, hierbij stemmen ze onderling op wie ze het liefst vinden en wie het best in de groep ligt.

Sjerp The Miss Globe Netherlands 2024. Foto: Kiki Wolfs

“Als mijn vrienden mij zouden moeten omschrijven dan zouden ze als eerst zorgzaam zeggen”. Deze eigenschap kenmerkt een deel in haar leven waar ze zich dagelijks mee bezig houdt, in het dagelijks leven werkt Mirjam namelijk in de gehandicaptenzorg. Vroeger was Mirjam helemaal niet bezig met jurkjes en hakjes; “Ik was vroeger aan de stoere kant, ik heb altijd gevoetbald en eigenlijk alles wat niet ‘meisjesachtig’ was vond ik leuk”. Toen een vriendin van haar niet alleen naar de casting durfde, ging Mirjam met haar mee. Ze kwam toen niet door de casting heen, terwijl ze het jaar daarna de hoofdtitel won. “Het is heel gek gelopen, maar het is erg goed bevallen. Ik heb geleerd dat het meer is dan alleen je uiterlijk en dat je ook echt een boodschap hebt en dat vind ik gewoon heel erg leuk”

Het traject van The Miss Globe Netherlands duurde maar 2 maanden, terwijl de meeste missverkiezingen ongeveer 3 maanden voorbereidingstijd hebben. De rede hiervoor is dat de internationale finale al gauw om de hoek komt kijken, 15 oktober namelijk in Albanië. Het gebeurt haast nooit dat de missen zo’n korte voorbereidingstijd hebben voor de internationale finale. Voor Mirjam was de winst een grote eer, maar nu zal ze toch flink aan de bak moeten om zich voor te bereiden. “Je bent natuurlijk na de winst eerst alles aan het verwerken, maar je moet ondertussen van alles regelen. Je moet je vliegticket boeken, je ‘national costume’ en je hebt voor allerlei gelegenheden een andere dresscode. Maar ik ben goed op weg en heb er vertrouwen in dat dit gaat lukken, ik heb er heel veel zin in”

Missverkiezingen staan vaak bekend als een wedstrijd waar je puur op uiterlijk wordt beoordeeld, maar je wordt hiernaast ook op je innerlijk beoordeeld. Tijdens het traject maken de missen zich hard voor hun ‘advocacy’, ofwel hun boodschap. Voor Mirjam was dit al snel duidelijk, ze ging zich inzetten tegen zwerfafval “Ik merk dat veel mensen, vooral van mijn leeftijd, het normaal vinden om afval op de grond te gooien. Ik ben zelf zo totaal niet opgevoed. Ik denk dat mensen niet doorhebben wat de gevolgen hiervan zijn en ik wil ze daar graag meer over leren.” Zo gaat Mirjam nu ook lessen geven op middelbare scholen om bewustwording te creëren bij scholieren.

Met haar overwinning als The Miss Globe Netherlands 2024 staat Mirjam nu aan het begin van een nieuw avontuur. Wat begon als spontante beslissing om mee te gaan met een vriendin heeft zich uitgemond tot veel nieuwe ervaringen en overwinningen. “Er zullen toch altijd mensen zijn die het er niet mee eens zijn met wat je doet, je moet gewoon doen wat je leuk vindt en waar je gelukkig van wordt.”

Doe- en leesfestijn brengt kinderen spelenderwijs dichterbij lezen en schrijven

0

Bergen op Zoom – Het Doe- en Leesfestijn, georganiseerd tijdens de Week van het Lezen en Schrijven, bleek woensdag een groot succes in het Huis van de Wijk. Volgens Stichting Lezen en Schrijven hebben 2,5 miljoen Nederlanders moeite met lezen en schrijven. In de gemeente Bergen op Zoom ligt het percentage laaggeletterden op 16%. Landelijk ligt dat percentage op 12%. Kinderen met een migratieachtergrond kampen vaak met laaggeletterdheid. Wethouder Hans Verroen erkent de problematiek die laaggeletterdheid met zich meebrengt. “Dat is niet fijn”, stelt hij. “Je voelt je veel zekerder, vooral in deze maatschappij, als je kan lezen”. 

De bibliotheek, onderwijs ambassadeurs en gemeente werken samen om dit probleem in Bergen op Zoom te verhelpen. In een sfeer van saamhorigheid en plezier kwamen kinderen en ouders van allerlei achtergronden samen om spelenderwijs taalvaardigheden te verbeteren. Ondanks de serieusheid van de problematiek, is het ook een hele leuke dag. “Het is een leesfeest voor kinderen”, vertelt onderwijs ambassadeur Suna Hollander. “We gaan eerst lezen en daarna wordt er een knutselactiviteit georganiseerd voor kinderen”. Ook wethouder Verroen kiest ervoor om zich tijdens zijn openingswoord te focussen op het leesplezier: “Als je leest gaat er een wereld voor je open, en als je kan lezen kan je even in die wereld kruipen”. 

De kinderen luisteren goed naar de voorgelezen verhalen. Het zoontje van de onderwijs ambassadeur dartelt om haar heen, terwijl de andere kinderen aandachtig luisteren. Na de verhalen ravotten de kinderen en maken ze portretten van zichzelf. De ouders kletsen met elkaar en delen ervaringen. Het is een gezellige middag, met een goede opkomst, en het biedt positief vooruitzicht voor de komende doe- en leesfestijnen op woensdagmiddag. 

‘Kassabon voor de samenleving’: actie tegen btw-verhoging

Op Prinsjesdag presenteert het nieuwe kabinet Schoof zijn plannen. Deskundigen, belanghebbenden en politici zijn aanwezig bij actie tegen de verhoging van de btw voor de cultuur, sport en evenementensector.

Tabakswinkels over de grens draaien op volle toeren

0

Je ziet steeds minder donkergroen-bruine sigarettenpakjes en steeds meer gekleurde pakjes uit landen als België, Luxemburg en Duitsland. De tabakszaken net over de grens profiteren al maanden van de Nederlandse klanten. Na de accijnsverhoging gaan de rokers massaal de grens over om daar hun tabakswaren te halen. Dit komt als tegenvaller voor de Nederlandse overheid; de geplande extra opbrengst van maar liefst 400 miljoen dreigt een inkomstenverlies van 100 miljoen te worden, aldus de NSO: brancheorganisatie van tabakswaren. De BBB wil de maatregel terugdraaien, maar wat betekent dit voor de verkoopcijfers van de tabakszaken net over de grens?

De laatste maanden gaat het goed bij de tabakszaken net over de grens. “Op het moment dat de accijnzen in Nederland omhooggingen, werd het hier natuurlijk gekkenhuis,” aldus Rens Vermeulen van Rick’s Tabak Express. Rens verkoopt verschillende tabakswaren net over de grens van België, in het plaatsje Poppel. De klanten komen volgens de eigenaar voor zo’n 99 procent uit Nederland. Het bedrijf houdt het nieuws in Nederland goed in de gaten, want dit is een groot deel van hun inkomen. De verwachting is dat de verkoopcijfers van de sigaretten zullen dalen als de overheid de accijnzen weer verlaagt.

Betekent dit dat de algehele verkoop minder gaat worden? Rens denkt van niet: “Mensen komen hiernaartoe, ze komen bier halen, ze komen tabak halen en ze komen tanken.” Ali van het Tabakshoekje denkt ook van niet: “Wij hebben ook tabak in emmers en dat heeft Nederland natuurlijk niet.” Beide tabakszaken denken dat er genoeg redenen zijn waarom mensen nog steeds de grens over zouden komen. De klanten komen dus ook niet alleen voor de sigaretten, maar ook voor andere prijsvoordelen die België te bieden heeft.

Sinds 1 januari 2024 zijn vapes met smaakjes in Nederland verboden. Voor de tabakszaken over de grens is dit dan ook een “groot deel van de verkoop,” aldus Rens. De tabakszaken zijn niet bang dat de vapes binnenkort verboden worden in België. “Voordat ze dat rond hebben, kunnen we al goed 2/3 jaar verder zijn. Ik denk wel dat we qua wetgeving volgen, maar in ieder geval niet erg snel.” Voor beide winkels is de uitspraak van de BBB dus niet iets om zich zorgen over te maken.

Vlissingen op scherp: “Je bent alleen onveilig als je met slechte dingen bezig bent”

0

Het zoveelste misdaaddelict in gemeente Vlissingen, nadat er afgelopen zaterdag een cobra door iemand zijn brievenbus was gegooid. Dit jaar zijn er al minstens tien meldingen binnengekomen over schietpartijen, waarvan er acht gemeld zijn in Vlissingen. De toenemende reeks schietpartijen en andere gewelddadige incidenten in Vlissingen en de rest van Zeeland wekt groeiende zorgen over de veiligheidssituatie in de regio.

Op klaarlichte dag wordt er gedeald rondom het centrum van Vlissingen. “Ogenblik voel ik mij niet zo veilig, al helemaal niet in de Walstraat, want daar fietsen ze allemaal,” zegt Tannie, inwoonster van Vlissingen. Maar niet iedereen ervaart de omgeving als onveilig: “ik voel me heel veilig. Je bent alleen maar onveilig als je met slechte dingen bezig bent,” vullen ex-criminelen en inwoners Simon en Willem elkaar aan.

Een van de straten in Vlissingen waar veel criminaliteit plaatsvindt.

Ondanks dat de meningen over de veiligheid van Vlissingen verdeeld zijn, krijgen de inwoners er niet veel van mee behalve als af en toe een helikopter die overvliegt of de extra controles die plaatsvinden. “Ik merk er niks van, bij ons op de boulevard is het hartstikke rustig. Maar ik schrok er wel van toen iemand die daar in de buurt woont, zei dat hij direct ging verhuizen,” laat een inwoonster die anoniem wil blijven weten.

In Vlissingen zijn er voor het komende half jaar strenge maatregelen genomen nadat vorig week het zoveelste schietincident plaatsvond. De politie gaat preventief fouilleren in het Middengebied en een deel van het centrum van Vlissingen. Beide gebieden zijn aangemerkt als veiligheidsrisicogebied. Dat betekent dat de politie daar iedereen mag fouilleren. De inwoners vinden de extra bewaking wel terecht. “Dat is voor mensen die bang zijn toch heel fijn,” denkt één van de inwoners. “Het is een goede maatregel, er lopen er genoeg met messen en pistolen,” zegt Tannie.

“ik schrok er wel van toen iemand die daar in de buurt woont, zei dat hij direct ging verhuizen”

In 2020 was Zeeland volgens het CBS nog de veiligste provincie, maar door alle incidenten is tussen 2021 en 2023 de criminaliteit in Zeeland met 27 procent gestegen. Uit de veiligheidsmonitor 2023 van het CBS, blijkt wel dat ondanks de stijging, in Zeeland nog steeds de minste misdrijven plaatsvinden ten opzichte van andere provincies. Wel staat de gemeente Vlissingen bovenaan op het delictenlijstje van alle gemeenten in Zeeland met 30 misdrijven per 1000 inwoners. Goes volgt met 28 misdrijven per 1000 inwoners.