Vanaf 13 januari gaat de publiekscampagne ‘Vreemd of Verdacht’ van start, bedacht door het Ministerie van Justitie en Veiligheid en de politie. “Ons belangrijkste doel is alertheid verhogen en perspectief geven,” zegt Jeroen van Velzen, woordvoerder van het Ministerie. Deze campagne moet ervoor zorgen dat burgers nauwer betrokken raken bij het tegengaan en bestrijden van criminaliteit. Maar hoe veilig is deze oproep?

Georganiseerde criminaliteit

De campagne is voortgekomen uit het idee dat burgers de eerste personen zijn die zien dat iets bijvoorbeeld niet klopt in hun woonwijk. Daarnaast is de samenwerking van burgers en de politie volgens het Ministerie van groot belang door capaciteitsgebrek bij de politie. Door bijvoorbeeld personeelstekort is er minder politie op straat en zij hebben daardoor niet altijd tijd of de mogelijkheid om verdachte situaties te bekijken. Burgers die meedenken over vreemde of verdachte signalementen in de buurt, op werk of binnen het gezin zou volgens het Ministerie kunnen bijdragen aan meer veiligheid, bewustzijn over criminaliteit en een sterkere samenleving tegen criminaliteit.

Veilig of onveilig?

Echter kan je je afvragen of dit wel zo’n strak plan is. Misschien kan het zich voorkomen dat burgers dit zien als een aansporing tot eigenrichting, ofwel, ‘voor eigen rechter spelen’. En het personeelstekort bij de politie, kan dat opgelost worden door burgers mee te laten doen in criminaliteitsbestrijding? Volgens Ivar Penris, rechtbankverslaggever, is dit initiatief niet de oplossing voor criminaliteitsbestrijding. “De politie komt al bijna niet af op signalementen en aangiftes worden regelmatig niks mee gedaan. Dat is al demotiverend en frustrerend voor burgers”, zegt Penris. Daarnaast kan het volgens hem voor onrust zorgen. “Burgers die achterdochtig worden, of verkeerde aannames doen. Dat kan uiteindelijk ook weer leiden tot discriminatie en stigmatisering in de buurt.”

“Het is al demotiverend genoeg voor burgers”

Handelen

Op de site van de campagne zijn verdachte situaties geschetst en staat erbij wat je kan doen. Bijvoorbeeld een gesprek aangaan met je kind wanneer er vreemde signalen opvallen, of melden bij Meld Misdaad Anoniem, een van de partners in de campagne, wat je in de buurt hebt gezien. Marc Janssen, woordvoerder van Meld Misdaad Anoniem, geeft aan dat melden één van de handelingen is die je kunt doen, maar dat de campagne vooral gericht is op bewustzijn creëren. Jeroen van Velzen, een woordvoerder van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, stemt in met de uitspraak van Meld Misdaad Anoniem. “Ons belangrijkste doel is alertheid verhogen en perspectief geven. Het is dus veel meer dan alleen maar melden”, zegt de woordvoerder.

“We zijn niet bang voor situaties zoals eigenrichting bij deze campagne”

Volgens de woordvoerder van het Ministerie is het niet de bedoeling dat burgers door deze campagne het idee krijgen dat ze zelf op verdachte situaties afgaan, maar moet het gezien worden als een hulpmiddel voor zowel burgers als overheden. “Het helpt ons, om gerichter te kunnen onderzoeken, maar het helpt ook de politie om te bepalen waar de capaciteiten en energie wordt ingezet vanwege het personeelstekort”. Als burgers bijvoorbeeld een signalement afgeven, of zelfs aangifte doen, kan het voor de politie makkelijker zijn om te overzien waar de prioriteiten liggen.

Ondanks de goede insteek van het Ministerie en betrokken partners, is het een kwestie van tijd om te zien of de campagne ‘Vreemd of Verdacht’ gaat bijdragen aan een positieve verandering, of juist nieuwe uitdagingen met zich mee gaat brengen.