DEN-HAAG – Tijdens de commissievergadering over TBS-kliniek Veldzicht liepen de spanningen in de Tweede Kamer hoog op. Minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) kreeg forse kritiek op haar plan om kliniek Veldzicht in Balkbrug grotendeels weer in te richten voor TBS’ers. “We hebben al jaren te weinig plekken voor TBS-behandelingen. Dit is nodig om de wachtlijsten aan te pakken,” verdedigde de minister haar beleid. Maar niet iedereen vond dat overtuigend.
“Gemeenten mogen het weer oplossen“
Anne-Marijke Podt van D66 reageerde scherp: “Het kabinet schuift dit probleem gewoon door naar gemeenten en zorginstellingen die hier helemaal niet op zijn voorbereid.” Volgens Podt ontbreekt een goed plan om asielzoekers met psychische problemen, die niet meer in Veldzicht terechtkunnen, op te vangen. “De GGZ zegt dat ze de capaciteit niet hebben. Hoe kan de minister dan volhouden dat dit per 1 januari geregeld is?”
Michiel van Nispen (SP) liet zich ook duidelijk horen. Hij wees op recente incidenten, zoals het geval van een ongedocumenteerde man. De man, die volgens hulpverleners en gemeenten ernstig gevaarlijk gedrag vertoonde, leefde onder een brug en kwam uiteindelijk pas na weken door een rechter in Veldzicht terecht. De man zou eerder meerdere mensen hebben neergestoken en zichzelf ooit in brand hebben gestoken bij een opvanglocatie. Volgens hulpverleners stond hij op straat omdat het kabinet met Veldzicht zou hebben afgesproken om vanaf januari geen ongedocumenteerden meer op te nemen, om zo bedden vrij te maken voor TBS’ers en andere psychiatrische patiënten. “Is iedereen gek behalve de minister? Hoe kan het dat de samenleving dit risico moest lopen?”
PVV: “Waarom deze mensen hier houden?“
Emiel van Dijk (PVV) vroeg zich af waarom Veldzicht überhaupt zou moeten blijven functioneren als opvangplek voor asielzoekers. “Waarom moeten wij deze mensen, vaak met ernstige psychische problemen, op kosten van de belastingbetaler hier blijven opvangen? Stuur ze terug naar hun land van herkomst,” stelde Van Dijk. Hij kreeg direct kritiek van andere Kamerleden die wezen op de verantwoordelijkheid van Nederland om deze kwetsbare groep passende zorg te bieden.
Anne-Marijke Podt reageerde : “Als u deze mensen zomaar op straat zet zonder zorg, maakt u de samenleving alleen maar onveiliger.” Van Dijk hield echter voet bij stuk: “Nederland hoeft niet het afvoerputje van de wereld te zijn.”
Wat verandert er?
Veldzicht vangt sinds 2012 ook asielzoekers met zware psychische problemen op, maar dat gaat veranderen. Vanaf 1 januari 2025 wordt de kliniek weer grotendeels een plek voor TBS’ers. Alleen de zwaarste categorie asielzoekers (beveiligingsniveau 3) kan voorlopig nog in Veldzicht terecht. Voor lichtere gevallen moet de GGZ oplossingen bieden. Er komt een overgangsperiode van drie maanden waarin knelpunten worden geëvalueerd.
“Het doel is duidelijk: meer ruimte voor TBS’ers,” zei Faber. “Deze mensen hebben een plek nodig waar ze veilig behandeld kunnen worden.” Maar dat is volgens veel Kamerleden te kort door de bocht. “Je gooit mensen met ernstige problemen niet zomaar de deur uit zonder alternatief,” vond Esmah Lahlah (PvdA/GL). Anne-Marijke Podt (D66) vulde aan: “De GGZ heeft heel duidelijk gezegd: ‘Dit gaat niet lukken.’ Toch dringt de minister door. Het is alsof we vragen om problemen.”
Incidenten zorgen voor onrust
De discussie over Veldzicht wordt ook gevoed door eerdere incidenten. In november 2022 overleed een medewerker bij een steekpartij. Minister Weerwind reageerde destijds met een Kamerbrief waarin hij verbeteringen aankondigde. De Inspectie Justitie en Veiligheid oordeelde echter dat Veldzicht te veel focust op zorg boven veiligheid, wat volgens hen risico’s oplevert voor zowel personeel als omgeving.
De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) uitte hun zorgen na een aanval waarbij drie medewerkers werden verwond. “Veiligheid voor zorgprofessionals moet altijd vooropstaan,” aldus de NVvP.
Brede zorgen uit samenleving
Organisaties en professionals lieten zich ook uit over het beleid. ASKV waarschuwde dat de sluiting van Veldzicht patiënten met complexe psychische problemen mogelijk op straat zet, met gevaar voor zowel henzelf als de samenleving.
Manouska Molema, wethouder Zorg en Veiligheid in Groningen, noemde bij EenVandaag het in het besluit ‘doodeng’. “Het gaat om mensen met zware psychische problemen die een gevaar kunnen vormen,” benadrukte ze. NU’91, de vakbond voor verpleegkundigen en verzorgenden, riep op tot grondig onderzoek naar de veiligheid van medewerkers en pleitte voor maatregelen om incidenten te voorkomen.
Hoe nu verder?
Er komt een evaluatie na de overgangsperiode, maar veel Kamerleden twijfelen of dat voldoende is. De minister beloofde beterschap: “We gaan met gemeenten en zorgpartners in gesprek om problemen op te lossen.” Toch blijft de vraag hangen of deze aanpak niet te veel risico’s met zich meebrengt.
