Voor laaggeletterden is taalhulp beschikbaar, maar wegens schaamte durven zij dit niet snel aan te nemen. In Nederland zijn 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen, schrijven of rekenen. Tijdens de Week van lezen en schrijven wordt extra aandacht gevraagd voor laaggeletterdheid.

Iedere doordeweekse dag wordt bij het Taalhuis in Oud-Beijerland lesgegeven aan laaggeletterden en mensen waarbij Nederlands niet hun moedertaal is. Maar vooral die eerste groep is ver ondervertegenwoordigd. Volgens Marleen de Vries, coördinator Taalhuis, zijn ze moeilijk te bereiken. “Als je naar de cijfers kijkt zouden er in deze gemeente zesduizend laaggeletterden zijn, maar wij zien hier maar een heel klein percentage daarvan terug”, zegt Marleen. In de afgelopen jaren is het Taalhuis gegroeid. Ze hebben meer vrijwilligers en kunnen dus meer mensen helpen, maar de laaggeletterden blijven grotendeels weg.

Geen analfabeet

Als je laaggeletterd bent, heb je moeite met lezen, schrijven of rekenen. Je bent geen analfabeet, want je kan wel lezen en schrijven. Maar niet goed genoeg om helemaal mee te doen met de samenleving. Laaggeletterden hebben meer moeite bij het vinden van een baan en het doen van geldzaken. Niet goed kunnen lezen, schrijven of rekenen kan dus grote gevolgen hebben op iemands leven. Ondanks dat laaggeletterdheid vaak en in vele variaties voorkomt, is er nog steeds een taboe.

Smoesjes

“Statistisch gezien kennen we allemaal twee laaggeletterden”, zegt Marleen de Vries, coördinator Taalhuis. “Ik zou zelf niet weten wie, want door schaamte verbloemen ze het vaak met excuusjes als ‘ik ben m’n bril vergeten’ of ‘ik heb geen pen bij me’. Ze schamen zich omdat ze denken dat ze dom gevonden worden, maar dat zijn ze natuurlijk niet.” Bij het Taalhuis, onderdeel van de Bibliotheek Hoeksche Waard, willen ze mensen helpen met taal. “Wij streven ernaar om die schaamte weg te nemen.” 

Voor sommige van de deelnemers was het een grote stap om hulp aan te nemen. “Wij geven nu les aan twee dames, uit een groot gezin, die vroeger nooit hebben leren lezen. Nu zijn ze beide oma geworden, maar kunnen ze hun kleinkinderen niet voorlezen. Dat was voor hen de reden om taalhulp te krijgen.” Volgens De Vries is vertrouwen bij laaggeletterden heel erg belangrijk. “Je moet een band opbouwen en ze moeten je vertrouwen, anders vertellen ze je niet dat ze moeite hebben met taal.”

Leesplezier

Om ervoor te zorgen dat de het aantal laaggeletterden onder de volgende generatie afneemt, moeten kinderen meer met taal bezig zijn. “Het plezier in lezen moet terugkomen”, zegt Adrienne van Hoek, juf en taalcoördinator op een basisschool die goed scoort op het gebied van lezen. “Het helpt dat er steeds meer aandacht voor is, bijvoorbeeld door online forums maar ook door TikTok filmpjes over boeken.” Ook beginnen ze iedere dag met een half uur lezen. Veel scholen hebben een leeskwartier, maar dat is volgens juf Van Hoek te kort. “Je komt in een kwartier niet in je verhaal. In een half uur is dat beter te doen. Vaak bespreken we na het lezen nog bepaalde gebeurtenissen en herkenbare dingen uit de boeken, zodat we ook echt over de inhoud nadenken.” En dat helpt volgens Adrienne: “Ik merk hier op school dat ze het lezen steeds leuker vinden. We hadden pas nieuwe boeken in de schoolbibliotheek en je merkt dat ze daar echt in geïnteresseerd zijn.”