Het aantal tbs-patiënten stijgt de laatste jaren, waardoor veroordeelden lang op een wachtlijst staan voor een plek in de kliniek. Demissionair minister van Rechtsbescherming Franc Weerwind schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat de krapte in tbs-klinieken zal blijven of zelfs groter wordt. De oorzaken: rechters leggen tbs op en patiënten kunnen moeilijk doorstromen.
De afgelopen jaren is het gemiddeld aantal tbs-patiënten dus gestegen, blijkt uit cijfers van TBS Nederland. In 2018 waren er nog 1310 patiënten. In 2022 is dit aantal al opgelopen tot 1536. Doordat het aantal tbs-patiënten stijgt, staan veel veroordeelden op een wachtlijst voor een plekje in de kliniek. Een voorbeeld: op 12 oktober 2023 stonden 149 veroordeelden op de wachtlijst voor een plek in een tbs-kliniek, zo blijkt uit cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Doordat het aantal tbs-patiënten stijgt, is er dus te weinig plek in de klinieken.
Waarom is er weinig plek in tbs-klinieken?
Een van de oorzaken: rechters leggen steeds vaker tbs op. In 2016 hebben ze 174 keer tbs opgelegd. In 2020 was dit al 273 keer. Een mogelijke verklaring hiervoor: “Er zijn steeds meer mensen met psychische problemen die in aanraking komen met het strafrecht. De rechter zal dan eerder een behandeling overwegen dan een langdurige gevangenisstraf”, legt Maarten van der Sluis, persvoorlichter van Rechtspraak uit. Een andere verklaring is de aandacht die er voor verdachten is die weigeren mee te werken. “De maatschappelijke discussie over tbs heeft ervoor gezorgd dat er meer aandacht is voor verdachten die weigeren mee te werken aan psychologisch onderzoek. Rechters zijn nog alerter in zaken waarin zij tbs kunnen opleggen, zonder dat er recente rapportages beschikbaar zijn.”
Ook kunnen patiënten moeilijk doorstromen naar andere behandelplekken, wat ook een oorzaak van het tekort aan tbs-plekken is. Hyacinthe van Bussel, voorzitter van TBS Nederland en Rooyse Wissel-directeur legt dit uit: “Als tbs-patiënten klaar zijn voor een volgende stap, kunnen ze doorstromen naar een andere passende plek, vaak in de reguliere GGZ of verstandelijk gehandicaptenzorg. Maar ook daar zijn plekken te kort. Ter vergelijking: twee jaar geleden zaten tbs-patiënten gemiddeld zeven jaar en één maand in een tbs-kliniek, inmiddels is dat opgelopen tot negen jaar en vier maanden.”
Er moet structureel geïnvesteerd worden in capaciteit: gebouwen en personeel
Hyacinthe van Bussel
Investeren in capaciteit
Hoe het tekort opgelost kan worden? “Er moet structureel geïnvesteerd worden in capaciteit: gebouwen en personeel”, verteld van Bussel. Ook moet er gekeken worden naar andere mogelijkheden. Tbs-patiënten worden steeds ouder en hebben daardoor verpleeghuisachtige zorg nodig. “We kijken nu of we voor deze groep iets kunnen regelen, zodat we wat meer ruimte creëren in de klinieken.” Het aantal tbs-opleggingen zal altijd blijven schommelen: “Maar dan kunnen we in ieder geval flexibel omgaan met de situatie”, aldus van Bussel.
Foto: ANP / Marcel van Hoorn
