De overname van RTL Nederland door mediagigant DPG Media lijkt een flinke stap dichterbij. Dit blijkt uit documenten van de mededingingswaakhond Autoriteit Consument en Markt (ACM), die het Financieel Dagblad in handen heeft gekregen. Dit zorgt voor grote zorgen bij de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), die waarschuwt voor een te grote machtsconcentratie in het medialandschap. “Zo’n grote mediamacht is simpelweg gevaarlijk”, zegt algemeen secretaris Thomas Bruning.

Afgelopen woensdag kwam het nieuws over de overname van RTL naar buiten. Volgens het FD is de toezichthouder ’tot de conclusie gekomen dat de problemen die aan de overname kleven met een aantal afspraken op te lossen zijn’. Zo heeft DPG Media volgens de krant toegezegd dat de websites en de redacties van RTL Nieuws en Nu.nl, dat ook in handen is van DPG Media, de komende tien jaar gescheiden blijven. Bruning zegt dat het “goed is dat er garanties zijn”, maar vraagt zich af of deze afspraken ook budgettair en redactioneel houdbaar zijn.

“De voorgenomen overname door DPG van RTL Nederland heeft ons op zeer onplezierige wijze verrast. Al jaren uiten wij onze zorgen over het hoog geconcentreerde medialandschap en deze overname zou leiden tot nog verdere mediaconcentratie”, stelde de vakbond in een persbericht. Volgens Bruning krijgt DPG Media een te grote machtspositie als zij ook RTL overnemen: “Als je als journalist ergens wilt gaan werken, dan kom je al snel bij een bedrijf dat van DPG Media is.”

Machtspositie is ongezond

De belangrijkste zorg betreft de onafhankelijkheid. “De grootste zorg is dat er een zodanig grote mediapartij ontstaat in de Nederlandstalige markt, die simpelweg ongezond is voor de journalistiek”, vertelt Thomas Bruning. Ook al worden er afspraken gemaakt over de onafhankelijkheid van verschillende redacties, toch is er een kans dat deze macht misbruikt kan worden, aldus Bruning. “Hoe onafhankelijk je redactie ook is en hoe weinig de baas zich bemoeit met de inhoud, toch is het altijd moeilijk om over het bedrijf waarvoor je werkt kritisch verslag te doen.”

Een goed voorbeeld hiervan is het ontslag van Jaak Smeets, vertelt Bruning.  “DPG Media heeft in 2016 een van zijn hoogste bazen ontslagen wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag. Diverse hoofdredacteuren van DPG-kranten wisten destijds van het wangedrag van Jaak Smeets, maar besloten er niet over te publiceren.” Hierdoor bleef dit schandaal onder de radar.

Daarnaast kan een te groot mediabedrijf te veel invloed hebben op de opinievormende macht, vertelt Bruning. “Als je zo’n groot publiek hebt, kun je daadwerkelijk politieke invloed uitoefenen. Kijk naar voorbeelden van media in Amerika, Hongarije en Polen.”

“Voor freelancers wordt het nog lastiger“

Bruning benadrukt dat freelancers het nu al moeilijk hebben in de journalistieke wereld en met deze overname wordt het nog lastiger. “Stel je bent aan het einde van je studie als journalist, je gaat freelancen. Dan heb je bij al die potentiële werkgevers hetzelfde bordje DPG Media, met dezelfde voorwaarde, tarieven en auteursrechten. Als je het niet eens bent met bepaalde voorwaarden van DPG Media, blijven er nog maar een paar opties over: Mediahuis, Talpa of de publieke omroep.”

Op 26 mei is de hoorzitting waarbij NVJ zal aansluiten. “Wij zullen tegen het ACM vertellen wat wij vinden van dit voorlopige besluit. Het liefst willen we dat de overname niet doorgaat, maar als dat niet lukt dan willen we dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over de onafhankelijkheid van redacties en de budgettering ervan.” Volgens Bruning laat dit zien dat hoe onafhankelijk redacties ook zijn, de werkgever altijd invloed houdt. Na de hoorzitting zal het ACM een besluit nemen. “We kunnen altijd nog besluiten om in hoger beroep te gaan, na het besluit van de ACM, of dat we met extra aangescherpte garanties kunnen leven.”

Een tip voor beginnende journalisten?

Thomas Bruning geeft twee tips mee voor beginnende journalisten. “Ik denk twee dingen. Het ene is, lid worden van de NVJ. Klinkt flauw, maar je moet zorgen dat je je krachten bundelt. Met zo’n grote partij moet je met elkaar zorgen dat je zo goed mogelijk vertegenwoordigd bent, zodat je alsnog tegendruk kan uitoefenen. Bijvoorbeeld tegen DPG Media.” Ook benadrukt Thomas dat je niet afhankelijk moet worden. “Zorg dat je niet afhankelijk wordt van DPG. Dus ga het ondernemerschap in of vervul andere activiteiten bij publieke omroep of andere omroepen.”