De nieuwste zetelpeiling van EenVandaag laat weinig grote verschuivingen zien ten opzichte van een maand geleden. Toch zijn er duidelijke trends zichtbaar: de VVD wint opnieuw, de PVV zakt verder weg, en NSC blijft onderaan bungelen, ondanks lichte stijging. Volgens politicoloog Rick van Well (Universiteit Leiden) draait alles nu om wie het debat weet te domineren.

Stabiliteit werkt in het voordeel van de VVD

Van Well wijst erop dat de stabiliteit in de peilingen opvalt: “Er zijn wel enkele zetelverschuivingen, maar die zijn toch niet zoveel meer dan de geldende onzekerheidsmarge.” Vooral de VVD weet daarvan te profiteren. De partij staat nu op 30 zetels in de peiling, zes meer dan bij de laatste verkiezingen. “De VVD is zeker de afgelopen tien jaar de bestuurderspartij bij uitstek. Als kiezers behoefte hebben aan stabiliteit en een competente regering, dan spint een partij als de VVD met heel veel bestuurlijke ervaring daar garen bij.”

NSC in de knel met thema’s

En ook in deze peilingen moet NSC weer slikken, in de peiling van EenVandaag heeft de partij maar twee zetels. Een trend die al ruim een jaar aanhoudt, maar te verklaren valt door de rommeligheid binnenshuis bij de partij, zo stelt van Well: “De kiezer vraagt zich af: wie heeft daar eigenlijk de touwtjes in handen? Er zijn twee dingen die ze moeten doen: zorgen voor stabiliteit. Dus, duidelijk maken wie de leiding heeft en wie de lijnen bepaalt. En zelf de agenda proberen te bepalen. Het gaat de afgelopen tijd veel over onderwerpen waar NSC zich niet op profileert. NSC moet ervoor zorgen dat het op de eigen thema’s weer relevant wordt.”

De thema’s waar NSC mee pronkte in aanloop naar de verkiezingen waren bestaanszekerheid en bestuurlijke vernieuwing. “Daar zien kiezers nu nog weinig resultaat en hebben ze geen vertaalslag kunnen maken, en daar heerst dus enige teleurstelling, wat dus terug te zien valt in de peilingen”, zegt Ipsos-onderzoeker Maartje van de Koppel die midden-mei ook al peilde naar de stand van zaken in de Tweede Kamer.

Wilders doet slimme zet

Hoewel de PVV bij de laatste verkiezingen als grootste uit de bus kwam, levert de partij niet de minister-president. Volgens van Well mist de fractie daarmee een belangrijk voordeel in de beeldvorming: “Het kabinet krijgt het gezicht van de minister-president en die levert de PVV niet.” Dat werkt door in de peilingen.
Wilders probeerde deze week met een opvallende persconferentie het initiatief terug te pakken en migratie weer op de politieke agenda te krijgen. Volgens van Well is het nu vooral een strijd om die agenda: “Wie de onderwerpen bepaalt, maakt de dienst uit in de peilingen. Als Wilders migratie weer centraal krijgt, kan dat de PVV helpen.” Van Well vindt de persconferentie van Wilders dan ook een slimme zet.

Voorjaarsnota past bij groter plaatje

En dan was er eind april óók nog de Voorjaarsnota, waar in de peiling van Ipsos ook niet bepaald een positieve tendens heerste. Van de Koppel licht toe: “Je ziet erin terug dat het kabinet er niet erin geslaagd is om een positief beeld neer te zetten. Het past in het grotere patroon van de daling in de tevredenheid over de regering, die is erg laag. Bij de kiezers heerst het gevoel dat er vooral ruzie wordt gemaakt, maar niet wordt geleverd, en dat zie je er in terug.” En dus waren de cijfers ook hard: slechts vijf procent van de Nederlanders vindt de maatregelen in de Voorjaarsnota goed.

Vooruitblik: wie zet de toon?

Volgens van Well is het de komende tijd vooral zaak om te kijken wie er in slaagt de politieke agenda te domineren. “Het is een strijd om de politieke agenda,” zegt hij. “Als Wilders erin slaagt om migratie op de agenda te houden, kan de PVV weer gaan stijgen in de peilingen.” Tegelijkertijd geldt voor andere partijen dat ze relevant moeten blijven door eigen thema’s te kiezen en vasthoudend te zijn. “Als het gaat om een beetje vooruit kijken, naar de toekomst kijken, dan is dat volgens mij iets waar we met z’n allen op moeten letten: de strijd om de politieke agenda. Het gaat om de politiek van de aandacht. Die is nu heel duidelijk zichtbaar en dat gaan we de komende tijd in de gaten houden.”