De plannen van het demissionaire kabinet om het verplicht eigen risico in de zorg te verlagen van 385 naar 165 euro per jaar kunnen de prullenbak in als het aan de Raad van State ligt. In een vernietigend advies dat vandaag is gepubliceerd, stelt de hoogste adviseur van de regering dat het wetsvoorstel “ongericht” is en “de problemen van kwetsbare groepen niet oplost, maar mogelijk juist verergert.”

Volgens het demissionaire kabinet moet de forse verlaging van het eigen risico ervoor zorgen dat minder mensen noodzakelijke zorg mijden uit angst voor de rekening. Het plan moet vooral de toegang tot zorg verbeteren en de solidariteit tussen gezonde en minder gezonde mensen vergroten.

Maar de Raad van State is kritisch. De maatregel geldt voor alle verzekerden, terwijl vooral mensen met lage inkomens, beperkte gezondheidsvaardigheden en een slechtere gezondheid nu knel zitten. “Juist die groep wordt hiermee onvoldoende geholpen,” schrijft de Raad. Bovendien stijgt de zorgpremie voor iedereen met ongeveer 200 euro per jaar. Voor veel mensen, vooral arbeidsongeschikten die ook hun speciale tegemoetkoming kwijtraken, pakt dat volgens de Raad van State nadelig uit.

Dure maatregel, geen structurele oplossing

De verlaging van het eigen risico kost de overheid volgens de doorrekening bijna 4,6 miljard euro per jaar: 2,3 miljard minder aan eigen risico-inkomsten en nog eens 2,3 miljard aan extra zorgkosten door het wegvallen van het zogenoemde remgeldeffect. Mensen zullen vaker gebruiken maken van de zorg, wat de zorgvraag verder opdrijft.

De Raad maakt zich zorgen over de houdbaarheid van het zorgsysteem. Door vergrijzing, stijgende zorgkosten en een groeiend personeelstekort, staat het systeem al onder druk. “De voorgestelde verlaging versterkt die druk, zonder een structurele oplossing te bieden”, waarschuwt het adviesorgaan.

Raad van State: richt je op wie het echt nodig heeft

De Raad ziet meer in gerichte steunmaatregelen voor kwetsbare groepen, zoals aanpassingen aan de zorgtoeslag, gemeentepolissen of belastingregelingen. Die instrumenten zijn er al, maar worden nu onvoldoende benut. Het kabinet zou volgens de Raad moeten uitleggen waarom die niet toereikend zijn en of verbetering mogelijk is.

De conclusie is glashelder: dit wetsvoorstel moet niet naar de Tweede Kamer, tenzij het wordt aangepast. De boodschap aan het kabinet: gooi het niet over de hele linie op verlaging, maar kies voor gerichte hulp bij de mensen waar de nood het hoogst is.