Stel je voor, je opent je pakketje uit het buitenland met nieuwe kleding en er kruipt een schorpioen uit. Dan weet je meteen dat die hier niet thuishoort. Het overkwam de Engelse studente Sofia en zij vond het incident “behoorlijk eng”. Maar wat is het gevaar van de import van dit soort uitheemse dieren op ons ecosysteem?
“Dit is een interessante kwestie”, aldus Wilfred Reinhold, voorzitter van stichting Stop invasieve exoten. Invasieve exoten zijn dieren- of plantensoorten die zich vestigen in onze natuur en schadelijk zijn voor inheemse soorten. Volgens Reinhold is af en toe een spin, vogelspin of schorpioen niet direct een bedreiging voor onze biodiversiteit. “Zeker als ze gevonden worden, dan worden ze vaak gevangen.” Maar dit betekent niet dat ze uiteindelijk geen bedreiging kunnen vormen.
“Het grote risico komt wanneer dieren op grote schaal ingevoerd worden”, vertelt Reinhold. “Deze dieren worden losgelaten of ontsnappen en krijgen dan de kans om zich voort te planten.” Wanneer dit soort exotische dieren zich voortplanten heeft dat een schadelijk effect op onze inheemse natuur. “Sommige exotische dieren eten de inheemse dieren op.” Op lokaal gebied is het mogelijke gevolg dat de dieren die daar nu leven uitsterven. “Als je op de lange termijn denkt zou dit zelfs op nationaal gebied kunnen gebeuren.”
Een voorbeeld van zo’n doemscenario is het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje. Dit exotisch insect leek een goede bestrijder van bladluis in kassen. Het insect kon niet vliegen, dus ook niet de kas uit. “Maar die beestjes planten zich best snel voort”, legt Reinhold uit. De lieveheersbeestjes kregen met het voortplanten allerlei genetische aanpassingen. “En binnen de kortste keren hadden ze vleugels waarmee ze uit de kassen konden vliegen.”
Toen zij zich gingen verplaatsen buiten de kassen werd bekend dat ze inheemse lieveheersbeestjes verslonden. “Enerzijds werden onze beestjes opgegeten, en anderzijds concurreerden ze om het voedsel van de inheemse lieveheersbeestjes.” Daardoor bestaat er op dit moment op sommige plekken alleen nog het Aziatische exemplaar.
Om dit soort scenario’s te voorkomen heeft de Europese Unie in 2015 een verordening vastgesteld over invasieve exoten. “Er wordt bijna elk jaar een lijst opgesteld van dieren en planten die kort na publicatie niet meer ingevoerd en niet meer verkocht mogen worden,” aldus Reinhold. De zogeheten Unielijst voorkomt dat geïmporteerde of verkochte dieren kunnen ontsnappen en schade aan kunnen richten. Op dit moment bestaat de lijst uit 88 soorten, zowel dieren als planten.
