“Structureel gaat er nu niks goed. Het zijn allemaal grote systemische problemen binnen de organisatie van de jeugdzorg”, zegt Jason Bhugwandass, ervaringsdeskundige in de jeugdzorg. Het rapport ‘De Stand van de Jeugdzorg 2024’, opgesteld door De Jeugdautoriteit, vermeldt dat de problemen in de jeugdsector alleen maar groter zijn geworden in plaats van kleiner. Iedereen wijst naar elkaar, niemand neemt verantwoordelijkheid. Er wordt door al het discussiëren recht over de kwaliteit van de jeugdzorg en dus ook de jongeren zelf heen gekeken. 

Volgens Jason Bhugwandass is dit wat wel zou werken: accepteren hoeveel geld het kost en stoppen met de discussie over geld, strikt leiderschap vinden en kijken naar de kwaliteit van de jeugdzorg, schrappen wat niet werkt en ruimte geven aan wat wel werkt. Oftewel: minder wijzen en meer gaan doen. Dit is volgens hem een rode lijn die aangehouden zou moeten worden op de weg naar een verbeterde jeugdzorg. 

De discussie over geld blijft maar door aanhouden terwijl de problemen aan de deur staan te bonken. “Als we ruimte gaan geven aan wat wél werkt gaat dat veel geld kosten, maar alléén wanneer we dat accepteren kunnen we verder”, aldus Bhugwandass. De jeugdzorg heeft voor deze geldkwestie, maar eigenlijk ook voor alle andere besluiten, een sterk leidersfiguur nodig die besluiten neemt en niet eindeloos door blijft praten. “Ik vond voormalig minister van volksgezondheid, meneer De Jonge, geen goede minister, maar hij nam tenminste wel duidelijke besluiten.” De duidelijkheid van een leider blaast volgens Bhugwandass al enorm veel leven in de jeugdzorg. “Het grootste probleem blijft te weinig eigenaarschap. Iedereen wijst naar elkaar.” Er moeten meerdere partijen verantwoordelijkheid nemen voor de fouten die zijn gemaakt. Eigenlijk heeft iedereen er wel deel in, dus wie dat doet maakt niet zo veel uit volgens Bhugwandass. 

Ook wordt er door het vele wijzen en zinloos discussiëren strak over de echte kwaliteit van de jeugdzorg heen gekeken. Er zijn veel methodes die volgens Bhugwandass nog steeds worden gebruikt waarvan duidelijk is dat het niet of niet altijd werkt. “Als de kwaliteit niet goed is kun je er beter mee kappen, als de zorg eerder destructief is dan helpend dan vervalt je bestaansrecht.” Er zijn geen acute problemen in de kwaliteit van de jeugdzorg maar vooral langzaam ingesleten methodes die niet goed werken. Wat er nu gebeurd is dat er massaal overheen gekeken wordt. 

Over de isoleercel die wordt gebruikt in de gesloten jeugdzorg en de uithuisplaatsing (verplaatsing van thuis naar een gesloten jeugdzorginstelling) bijvoorbeeld heeft hij op verschillende kanalen al een tegengeluid laten horen. Zijn publicatie Eenzaam Gesloten laat enorm veel zien over hoe de jeugdzorg werkt, vooral vanaf de binnenkant. Hiervoor heeft hij bij Op1 aan tafel gezeten. Als je de verhalen hoort over de jongeren die met meer trauma’s naar buiten gaan dan waar ze mee aankwamen, begin je te begrijpen dat sommigen beter thuis hadden kunnen blijven dan naar de gesloten jeugdzorg. Jongeren worden hard fysiek aangepakt wanneer ze niet meewerken, en krijgen geen betere scholing dan vmbo aangeboden binnen de gesloten jeugdzorg. Dit zijn maar enkele voorbeelden, maar zulke methodes zouden volgens Bughwandass geschrapt kunnen worden zodat er voor andere oplossingen ruimte ontstaat om te ontwikkelen. 

In de avond van 31 mei 2023 brengt een vriendengroep een man naar zijn moeder, omdat ze zich zorgen maken over hem. Twee dagen daarvoor heeft de 30-jarige man flink wat drugs op en hij is niet helemaal zichzelf. Twee dagen later is hij nog steeds een beetje aan het naspacen. Wanneer zijn gedachtes na middennacht op hol slaan, krijgt hij het gevoel alsof hij wordt overgenomen door de duivel. In een opwelling slaat hij zijn eigen moeder krachtig in het gezicht en wanneer ze op de grond ligt trapt hij haar na. Daarna belt hij zelf de politie.

De getuigenissen van de politie en ambulance liegen er niet om. Er wordt gesproken over een hoofdwond van zeven centimeter, waar je de schedel door kon zien. Het is later vastgesteld dat de man die avond door de drugs een psychotische aanval had gehad. Iets in hem was overtuigd dat zijn moeder hem wilde vergiftigen met sigaretten. Eerder had de man ook al het idee dat hij achtervolgd werd, vertelt hij, ‘het was een bizarre avond en vervelend om op terug te kijken.’

Drugsgebruik

De verdachte had al eerder een psychotische aanval gekregen en had daar ook medicijnen voor. Daar is hij een jaar voordat hij zijn moeder sloeg mee gestopt. ‘U weet dat als u middelen gebruikt, u een psychotische aanval kan krijgen. Waarom deed u dit dan toch?’ vraagt de rechter. ‘Ik weet alleen dat ik er nu al een tijd vanaf ben en ik het echt niet meer ga doen,’ beantwoordt de verdachte.

Reclassering is blij met gedrag van de verdachte

Het OM en de rechters zijn ervan overtuigd dat de verdachte zijn leven aan het beteren is. Hij is weer aan het werken en hij heeft afgelopen half jaar geen drugs gebruikt. De reclassering was positief over zijn gedrag, omdat hij afspraken nakomt en open staat voor behandelingen. Volgens het OM kon het contactverbod met zijn moeder ook worden opgeheven. Elke week is de verdachte met zijn moeder aan het facetimen. ‘Ik zou haar graag weer een knuffeltje willen geven’, vertelt de 30-jarige man. Het is alweer anderhalf jaar geleden dat hij voor het laats zijn moeder heeft gezien. ‘Ik hou echt super veel van haar.’

De uitspraak van de rechter volgt op 29 oktober.