De geschreven journalistiek, en daarmee persvrijheid, een urgent onderdeel van onze democratie. Het was een vak waarin schrijvers een passie konden uiten. Deze tijd is verschoven naar een tijd waarin alles draait om de hoeveelheid views en clicks. Waar kwantiteit boven kwaliteit staat. Hoe heeft deze verschuiving invloed op journalisten, met name de creatieve schrijvers in spé van Fontys Journalistiek?
De rol van persvrijheid in een democratie
Gelijkheid, vrijheid, vertegenwoordiging en transparantie. Dit zijn enkele kernwaarden van een democratie. Als journalist ben je verantwoordelijk voor het vertegenwoordigen en controleren van allen. Je dient onpartijdig en neutraal te zijn en je geeft alle betrokkenen een gelijke kans. Je dient je te kunnen vertegenwoordigen en hoort hier transparant over te zijn. Maar hoe kunnen wij ons hier aan houden in de wereld van nu? Wereldwijde conflicten razen in het rond, journalisten worden gevangengenomen en vermoord, schijndemocratieën worden steeds machtiger, persvrijheid neemt af en in sommige gevallen is het onmogelijk om onafhankelijk te kunnen schrijven.
Commerciële druk
Door de digitale transformatie in medialand is de concurrentie enorm toegenomen. Clicks en views, ofwel hoe vaak een artikel aandacht krijgt, leveren geld op. Advertentie-inkomsten maken nieuwsorganisaties afhankelijk, social media laat de traditionele media verdwijnen door snel nieuws en aantrekkelijke beelden, en bezuinigingen leiden tot het verdwijnen van diepgaande onderzoeksjournalistiek. Het resultaat? Snel, goedkoop en oppervlakkig nieuws. Om nog niet eens te beginnen over de hoeveelheid fouten die er door slordigheden gemaakt worden. Maar dat is niet de schuld van de schrijvers, het geld zal immers moeten blijven rollen bij grote mediabedrijven.
Impact op creativiteit
In een wereld waarin alles sneller moet en waarin er steeds minder ruimte is voor onafhankelijk, kritisch en diepgaand onderzoek, in een wereld waarin conflicten en gevaren toenemen, zijn aanstaande journalisten noodzakelijk. Om creativiteit te kunnen behouden, want wat is een verhaal zonder kunstzinnigheid? Om medeburgers veilig te stellen, want wie gaat onze overheid controleren wanneer dit nodig is? En is daar dan wel ‘ruimte’ voor? Om rechtvaardigheid te behouden, want wie komt op voor degene die dit niet zelf kunnen? Wanneer alles verandert in clickbait-nieuws om zoveel mogelijk geld binnen te halen, wat gebeurt er met de zaken die diepgaand onderzoek nodig hebben? Gaan we belangrijke zaken dan ook afraffelen om het zo snel mogelijk online te kunnen zetten? Is er dan ook geen ruimte voor voldoende feedback en blijven dezelfde fouten gemaakt worden? Gaat AI onze artikelen voor ons schrijven en nakijken? En de motivatie, om te schrijven met passie, zakt af wanneer we altijd in het gareel moeten lopen.
Integriteit
Fontys Journalistiek moet deze zaken vaker ter sprake brengen. Zij zijn immers, voor een deel, verantwoordelijk voor de journalisten van de toekomst. Persvrijheid is een grondrecht, ook voor studenten. Wanneer wij als studenten ervoor kiezen om met z’n allen ‘snel nieuws’ te produceren, is dat ons goed recht. Net zoals ik dit artikel mag schrijven, mogen anderen dat ook. Maar dat neemt niet weg dat er zich een gevaar schuilt achter de commerciële opkomst binnen de journalistiek en dit is wel een zaak waar wij, de volgende generatie journalisten, en Fontys Journalistiek mee bezig horen te zijn.
Laten we samenwerken om de integriteit van de journalistiek te waarborgen en ruimte te creëren voor creativiteit en diepgaande verhalen.
