Deze week waren er heftige overstromingen in Centraal- en Oost-Europa door de hevige regenbuien van storm Boris. Kan Brabant ook last krijgen van zulke extreme weersomstandigheden? Hoe kan Brabant zich voorbereiden op een eventuele overstroming?

Expert in overstromingsrisico’s Bas Kolen acht de kans niet groot dat Brabant te maken krijgt met overstromingen, toch is het geen uitgesloten situatie volgens de expert: “Reken je niet rijk, het kan hier ook gebeuren.” Op overstroomik.nl kun je zien wat een overstroming voor gevolgen zou hebben voor jouw adres of postcode. Ook al is de kans klein, als het toch gebeurt, moeten we wel voorbereid zijn.

“Er zijn verschillende soorten overstromingen,” benoemt Kolen als eerste. Zo kan het water komen vanuit de zee, vanuit de rivieren of door hevige neerslag op een bepaalde plek in een korte tijd. Verschillende soorten overstromingen vereisen ook verschillende maatregelen. Om te beschermen tegen overstromingen uit zee en de rivieren kunnen we bijvoorbeeld dijken versterken. Als het misgaat kan een gebied diep onder water staan. We kunnen hier rekening mee houden door bijvoorbeeld vluchtplaatsen aan te leggen. “Het bijzondere aan Brabant hierbij is dat het water heel vaak eindigt in Den Bosch,” benadrukt de expert. Het is normaal dat het water het laagste punt opzoekt, maar in Brabant is dat dus vrijwel altijd Den Bosch, ongeacht waar in Brabant het water oorspronkelijk vandaan komt.

Bij extreme neerslag in een gebied of stad zijn waterdieptes vaak kleiner, maar deze buien kunnen overal vallen. “We moeten voorkomen dat het huizen binnenstroomt en bijvoorbeeld zorgen dat we water vasthouden, bergen of voldoende kunnen afvoeren,” benoemt de overstromingsexpert. Het is echter onmogelijk om alle overlast te voorkomen. Een overstroming kan dus gebeuren en hier moeten we rekening mee houden. Het is altijd belangrijk dat de voorspelsystemen op orde zijn, zodat de mensen uit het gebied dat mogelijk overstroomd zal worden op tijd op de hoogte zijn van de risico’s.

Sinds de overstromingen in Limburg van 2021 is er een nieuwe ontwikkeling dat veel provincies tegenwoordig een klimaatstresstest uitvoeren om te beschrijven wat de mogelijke kwetsbaarheden zijn in een gebied. De provincies kunnen aan de hand hiervan overleggen met de gemeentes welke maatregelen nodig zijn in elke regio.

Mensen thuis kunnen zelf ook iets doen wanneer het rampscenario zich afspeelt. Het belangrijkste is dat je niet in de stroming terecht komt: “Men onderschat vaak hoe krachtig die is.” Slachtoffers willen vaak nog even snel hun auto op een veilige plek zetten en komen daardoor in een harde stroming terecht waar ze niet uit kunnen komen. Om te zorgen dat je niet in die stroming komt, kan het handig zijn om de hoogte op te zoeken: “Het kan beter zijn op een droge verdieping te gaan zitten,” vertelt de overstromingsexpert.

Helaas is de natuur onvoorspelbaar en kan niet op alles voorbereid worden. Dat zou namelijk enorm veel geld kosten, geld dat uiteindelijk via belasting door de burger moet worden betaald. Aangezien een ramp zoals dit wel heel ontwrichtend kan zijn voor de inwoners van een gebied, moeten er toch een aantal maatregelen worden getroffen. “Je moet dus een balans vinden in welke maatregelen en kosten we nu maken, en de risico’s die we accepteren” benadrukt Kolen.

Uit cijfers van DUO (De Dienst Uitvoering Onderwijs) blijkt dat steeds meer jongeren kiezen voor een tussenjaar. Dit kan verschillende redenen hebben. Er is echter een aanzienlijk verschil in de populariteit van het tussenjaar, afhankelijk van het onderwijsniveau. In het mbo ligt het aantal jongeren dat een tussenjaar neemt namelijk een stuk lager dan in bijvoorbeeld het vwo. 

Tussenjaar in opkomst 

Van de vwo-gediplomeerden die in 2022 zijn gestart met een studie is gebleken dat 14,5% dit deed na het nemen van een tussenjaar. In 2023 is het aantal gestegen en was het 19,7% van de vwo-studenten die voor het begin van de studie een tussenjaar hadden. Voor havisten lagen de percentages iets lager met 13,7% van de studenten in 2022 en het jaar daarna 16,4% van de studenten. De laagste getallen vinden we bij de mbo’ers. Zo had in 2022 17,09% van de mbo’ers een tussenjaar genomen, voordat ze in 2022 begonnen met hun MBO studie. In 2023 lag dit percentage iets hoger met 19,55%. 

Maar waarop zijn deze cijfers gebaseerd? Volgens Tea Jonkman, woordvoerder van DUO, kijkt men bij het verzamelen van deze data naar inschrijvingen in het hoger onderwijs (hbo en wo) na het behalen van een havo- of vwo-diploma. Als er een jaar tussen het afstuderen en de inschrijving zit, wordt dit beschouwd als een tussenjaar. Jonkman legt uit dat er puur naar de cijfers wordt gekeken: schrijft een gediplomeerde havist of vwo’er zich direct in na het examen of wacht diegene een jaar?

Wat betreft het ontbreken van cijfers voor onderwijsniveaus lager dan havo, heeft Jonkman een verklaring. Er zijn vermoedelijk geen gegevens van vmbo-leerlingen die voor hun mbo-opleiding een tussenjaar nemen, omdat zij na het behalen van hun diploma nog onder de leerplicht vallen. Dit is niet het geval voor havo- en vwo-leerlingen, waardoor er waarschijnlijk ook weinig vmbo’ers een tussenjaar nemen.

Keuze voor een tussenjaar

Madelief van Bladel is inmiddels al ruim 2 jaar student journalistiek, maar heeft eerst een jaar lang pauze genomen om te reizen na het behalen van haar havo-diploma. Voor mij heeft mijn onderwijsniveau wel invloed gehad op mijn keuze om een tussenjaar te nemen, vertelt Madelief. ‘’Als ik bijvoorbeeld vmbo had gedaan, had ik van mijn ouders eerst moeten studeren, omdat ze 16 jaar te jong vonden om te gaan reizen. Ook zou Madelief na het vwo waarschijnlijk minder snel een tussenjaar hebben genomen, omdat ze dan al ouder was geweest en minder geneigd zou zijn om de studie nog langer uit te stellen, vertelt de journalistiek student. ‘’Daarom was voor mij de havo een perfecte uitkomst voor een tussenjaar.’’

Ook voor Isabelle Baas, student Hotel Management, heeft haar onderwijsniveau invloed gehad op haar keuze om een tussenjaar te nemen. ‘’Ik heb heel hard moeten werken voor mijn diploma en was om eerlijk te zijn een beetje uitgeleerd. Ik had een pauze nodig en verdiende het ook om leuke dingen te doen.’’ Isabelle vertelt dat ze deze keuze waarschijnlijk minder snel had gemaakt als ze een lager onderwijsniveau had gedaan. “Havo zou me waarschijnlijk makkelijker zijn afgegaan, waardoor ik denk dat ik dan minder snel een pauze van het studeren had genomen in de vorm van een tussenjaar.’’