Terwijl seksuele voorlichting op scholen steeds vaker weerstand oproept, zijn trainingen over seksuele weerbaarheid razend populair in Eindhoven. In vijftig klassen leerden kinderen en jongeren vorig jaar hun grenzen aan te geven. De belangstelling groeit, maar subsidie van de gemeente Eindhoven blijft achter.
De Week van de Lentekriebels verliep dit jaar op zijn zachtst gezegd turbulent. Kenniscentrum Rutgers spande een kort geding aan tegen de extreem-conservatieve organisatie Civitas Christiana wegens het verspreiden van laster over het programma van deze themaweek. Daarnaast is op zo’n 138 basisscholen door ouders verzocht om hun kind buiten de lessen te laten waarin het onderwerp seksualiteit wordt behandeld. Dit blijkt uit een nieuw rapport, opgesteld door Rutgers samen met DUO Onderwijsonderzoek & Advies.
Weerbaarheid
Ouders bieden vrijwel geen verzet als de lessen gaan over weerbaarheid, in tegenstelling tot andere onderwerpen. Dit komt naar voren in hetzelfde rapport van Rutgers. In groep 1 t/m 5 van basisscholen gaan lessen over seksuele vorming steeds vaker over het respecteren en aangeven van je grenzen. Ouders hebben vooral moeite met seksuele voorlichting in het algemeen, of specifiek lessen over diversiteit. Dat terwijl thema’s als weerbaarheid, zelfbeeld en consent bij protesterende ouders juist de minste weerstand oproepen.
No Shhhame!
,,Ik snap wel dat ouders soms steigeren bij het woordje ‘seks’ in seksuele voorlichting’’, zegt Lotte Heemskerk, preventiemedewerker bij het Expertisecentrum Mensenhandel en (jeugd)Prostitutie. Dit kenniscentrum is onderdeel van de Eindhovense welzijnsorganisatie Lumens. Heemskerk geeft de voorlichting No Shhhame! op basisscholen in Eindhoven, en ziet steeds meer aanvragen binnenkomen. ,,Wanneer je seksuele voorlichting op weerbaarheid gooit, vinden ouders het juist heel belangrijk.’’
Vlaggensysteem
In de klas stelt Heemskerk vragen die normaal onbesproken blijven: ‘Wat doe je als een kind zomaar met zijn piemel zwaait?’ of ‘Moet je toestemming vragen voor een knuffel?’. Deze methode is gebaseerd op het Vlaggensysteem: een door het RIVM goedgekeurde methode om risicovolle situaties in te kunnen schatten. Aan de hand van zes contactregels, zoals wederzijdse toestemming en vrijwilligheid, leren kinderen wat wel en niet oké is. Op dit moment is nog niet bewezen dat deze methode daadwerkelijk seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkomt. Het onderzoek dat naar deze methode is gedaan, bewijst voornamelijk dat het Vlaggensysteem zorgt voor het beter bespreekbaar maken van seksueel misbruik.
Blootfoto’s
Ook is een selfiechallenge onderdeel van de voorlichting, waarin kinderen bespreken wat je wel en niet online deelt, en waarom een naaktfoto strafbaar kan zijn. Heemskerk: ,,Er is geen goed of fout. Daarnaast hoort het sturen van een spannende foto voor sommige jongeren bij een gezonde seksuele ontwikkeling. De risico’s liggen vooral bij het misbruik maken van die foto’s. Kinderen schrikken als ze horen dat het strafbaar is om iemands blootfoto te delen.’’
Online seksueel geweld
Bewustwording, over bijvoorbeeld de strafbaarheid van online seksueel geweld, is een goede manier om dit te bestrijden. Dit blijkt uit het Rapport Online Seksueel Geweld dat vorige maand is verschenen. Verschillende organisaties zoals Fonds Slachtofferhulp en Centrum Seksueel Geweld brengen hierin de problemen van online seksueel geweld in kaart. Volgens de Nationaal Rapporteur wordt er in Nederland te weinig gedaan aan preventie van seksueel geweld tegen kinderen.
Dat de focus meer op online geweld moet liggen, is niets nieuws. In 2020 berichtte het Nederlands Forensisch Instituut al dat jonge slachtoffers van seksueel misbruik steeds vaker via sociale media in contact komen met de dader.
Basisscholen
In eerste instantie werd No Shhhame! alleen aangeboden aan jongeren, maar eigenlijk is dit al te laat. Heemskerk: ,,Je hebt te maken met kinderen van 13 die al een hele hoop voorlichting gemist hebben, en deze lang niet altijd thuis krijgen. We zijn daarom met een pilot gestart op basisschool De Driestam. Deze werd enthousiast ontvangen. Van de Rotary Club kregen we een donatie, zodat we op meer basisscholen konden draaien.’’ In 2024 gaf Heemskerk zo’n vijftig voorlichtingen, waarvan dertien op basisscholen.
Subsidie
Om de voorlichting kosteloos aan scholen te kunnen blijven bieden, is meer subsidie nodig. Nu nog kunnen scholen gratis gebruikmaken van No Shhhame!, in de toekomst moeten ze hiervoor betalen. Dit verhoogt de drempel voor scholen die andere prioriteiten hebben. Heemskerk: ,,Begin dit jaar is meer budget aangevraagd. Dit is door de gemeente voor 75% gekort. Volgens hen is het plafond bereikt en krijgen andersoortige projecten voorrang.’’
Reactie
Een woordvoerder van de gemeente Eindhoven beaamt de onvolledige toekenning: ,,De gemeente vindt seksuele voorlichting belangrijk, alleen valt No Shhhame! hier niet helemaal onder, omdat zij zich specifiek focussen op risico’s en gevaren van seksueel grensoverschrijdend gedrag. De training valt onder een potje voor projecten die de sociale basis versterken; dit budget is niet toereikend.’’
Heemskerk: ,,No Shhhame! is inderdaad ontstaan vanuit een speciale training gericht op het voorkomen van seksuele uitbuiting bij vrouwen. Maar in een tijd als deze, met alle online confrontaties, is het zó belangrijk dat kinderen al van jongs af aan over weerbaarheid leren. Als wij de kans en middelen krijgen om dit op zoveel mogelijk scholen te doen, heeft dat een enorme impact op mensenlevens.’’