De productie van fabriekshuizen neemt toe, blijkt uit de prefab production survey. Het aantal actieve prefab producenten staat op 69, in 2020 waren dit er nog 27. De grootste fabriek voor geïndustrialiseerde bouw van Europa Van Wijnen, wil dit jaar een verviervoudiging van de productie ten opzichte van 2023. Jan van der Doelen, sector Banker Building & Construction bij ING legt uit wat deze prefab huizen zijn: “het is een soort Ikea bouwpakketje”.

De term prefab staat voor pre gefabriceerd. “De muren, daken en kozijnen worden allemaal in een fabriek gemaakt en worden later op de bouwplaats in elkaar gezet. Met dit soort woningen kan er meer, sneller en betaalbaarder gebouwd worden. Bovendien stoot het bouwen op deze manier minder stikstof uit, waardoor er in verband met de stikstofwet meer gebouwd kan worden.”

Stikstof

De stikstofwet is een Nederlandse wet die de schadelijke stikstofuitstoot moet terugdringen om kwetsbare natuurgebieden te beschermen. Door strenge regels worden activiteiten die veel stikstof produceren, zoals bouw en landbouw, beperkt.

“Deze methode stoot minder stikstof uit,” legt Van der Doelen uit, “omdat bouwers minder vaak mensen en materiaal van en naar de bouwplaats vervoeren. De fabrieken produceren al een groot deel van de constructie, waardoor de werkzaamheden op de bouwplaats minder tijd in beslag nemen.”

Kansen voor woningzoekenden

Doordat er meer en sneller gebouwd kan worden met behulp van prefabs, is het volgens Van der Doelen de bedoeling dat er meer woningen vrijkomen. Hierdoor komen jongeren hopelijk sneller aan een huis. “Weet je wat het mooie is? Met nieuwe huizen gaan mensen naar de nieuwe woningen verhuizen. Hierdoor komen er goede startershuizen vrij voor jongeren.”

Kritische perspectief

Hoogleraar op het gebied van bouwtechniek op de Technische Universiteit Eindhoven, Juliette Bekkering, is sceptisch over deze ontwikkeling. Ze is enthousiast over de stikstofreductie, maar ziet ook nadelen. Ze vertelt dat de gebouwde omgeving invloed heeft op mensen en de samenleving. “Op het moment dat gebouwen niet meer specifiek per locatie worden gemaakt, heb je straks bewijze van spreken zeven huizen waaruit je kan kiezen.” Volgens haar heeft standaardisatie van de straten negatieve invloed op de mentale gezondheid van mensen. 

Het onderzoek ‘Harde stad, zachte stad’ van Architecture and the Built environment ondersteund dit standpunt ook: “de grootschaligheid en monotonie van modernistische architectuur (…) dragen bij aan gevoelens van angst en onbehagen bij bewoners.” Bouwbedrijf Janssen de Jong zegt daarentegen dat hun prefab woningen “net zo makkelijk te customizenals een sneaker”. We hoeven ons volgens deze producent dus geen zorgen te maken dat elke straat er hetzelfde uit gaat zien door de prefab bouwinnovatie.

“Fabriekshuizen zullen het woningtekort niet volledig oplossen, maar het zal het wel verbeteren”, stelt Van der Doelen. Het licht aan het eind van de tunnel is dus nog niet in zicht, maar deze innovatie geeft ons wel de hoop dat het licht ooit bereikt zal worden.

Op 27 maart 2025 is Loretta Schrijver, een van de meest geliefde televisiepersoonlijkheden van Nederland, op 68-jarige leeftijd overleden. Schrijver leed aan darmkanker, een diagnose die ze in 2021 kreeg en waar ze openhartig over sprak in haar columns en interviews, zo meld RTL Boulevard.

Loretta Schrijver werd geboren op 16 mei 1956 in New York en verhuisde op jonge leeftijd naar Nederland. Ze begon haar carrière bij de radio, maar werd vooral bekend als presentatrice van het RTL Nieuws, waar ze in 1989 haar televisiedebuut maakte. Later presenteerde ze ook het populaire ochtendprogramma “Koffietijd” en was ze panellid in “The Masked Singer”.

Schrijver stond bekend om haar warme persoonlijkheid en haar betrokkenheid bij dierenwelzijn. Ze was sinds 1992 ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds (WWF) en presenteerde verschillende programma’s over dieren. Haar liefde voor dieren kwam ook tot uiting in haar werk voor dierenwelzijnsorganisaties.

Haar overlijden is een verlies voor de Nederlandse televisie en voor iedereen die haar kende en bewonderde. Loretta Schrijver laat een blijvende indruk achter door haar werk en haar inzet voor goede doelen.

De vismigratie is weer van start gegaan en dat betekent ook dat de visdeurbel nu voor het vijfde jaar te bezoeken is. Elk moment kijken duizenden mensen naar de onderwater livestream, in de hoop dat ze een vis zien waarvoor ze de deur kunnen openen. De bedenker, Mark van Heukelum, legt uit waarom dit niet alleen leuk, maar ook belangrijk is.

De visdeurbel bevindt zich in Utrecht, waar een grachtsysteem van de Rijn is. “Daar komen nu veel vissen doorheen gezwommen nu het paringsseizoen is begonnen,” vertelt Van Heukelum. Omdat het een grachtsysteem en geen rivier is, zijn er overal sluizen. Zo ook bij de sluis van de visdeurbel. “Dat is echt een ouderwetse sluis die nog door een sluiswachter met de hand moet worden bediend. Doordat mensen naar de livestream kijken en op de deurbel klikken, weet de sluiswachter dat er een vis staat te wachten. Hierdoor hoeven de vissen minder lang te wachten en zijn ze minder moe voor de rest van hun migratieroute.”

Dat er in jaar vier van het project 3,4 miljoen unieke bezoekers waren bij de visdeurbel, had Van Heukelum niet verwacht. “Het is echt een bizar groot succes. Toen ik het bedachte, hoopte ik op een paar honderd bezoekers, maar nu, in jaar vijf, zijn het in 3 weken tijd al 630 duizend unieke bezoekers en is de livestream al 7,3 miljoen keer bekeken.”

De gevolgen

Dat het zo’n groot succes zou worden, was niet het doel volgens Van Heukelum: “Het doel was simpelweg vissen helpen om hun migratieroute af te leggen, maar ondertussen heeft het veel meer bereikt.” De visdeurbelkijkers hebben ondertussen twaalf soorten vissen gespot, terwijl er eigenlijk 20 soorten door de grachten van Utrecht zouden moeten zwemmen. “Vooral de vissen die van waterplanten afhankelijk zijn, zien we niet. Ik denk dat mede daarom de gemeente Utrecht vijftien miljoen wil investeren in de waterkwaliteit van de Utrechtse grachten.”

Van Heukelum is blij met die bewustwording en probeert een groter publiek te informeren door het Visjournaal. “Wekelijks leg ik mensen uit wat er die week te zien was op de livestream en praten we over vier andere drukke plekken met vissen in Nederland. Zo vergelijken we verschillende migratiestromen en worden we ons bewust van hoe bijzonder Nederland eigenlijk is.”

De toekomst van de visdeurbel

Waarom de visdeurbel dan alleen nog maar in Utrecht bestaat? “De visdeurbel past vooral op de plek waar die nu zit, door die unieke situatie. Het is een ouderwetse handmatige bootsluis, het is er druk met mensen en in Utrecht loopt de rivier de Rijn door de stad heen. Daarbij zijn er in vele andere steden al automatische vissluizen waardoor het niet nodig is. Al betekent dat niet dat ik niet bezig ben met mogelijkheden in de toekomst.”

Voor nu gaan we door met waar we mee bezig zijn. Mensen kijken er elk jaar naar uit, en met het voorjaar in aantocht wordt het weer een drukke periode. Halverwege april is het het drukst met zowel vissen als kijkers van de visdeurbel. Dit laat zien hoe een groep mensen, geïnspireerd door een verhaal, veel in beweging kan brengen. De visdeurbel heeft data omgezet in iets dat de vissen echt helpt.

Misschien heb je het wel eens gemerkt maar op je eten letten is iets wat verschuift naar de jongeren. Termen zoals ‘clean eating’ en ‘whole foods’ zijn bekend op Tiktok en Instagram. Steeds meer jongeren willen geen ultra bewerkt voedsel meer en zijn bewust bezig met wat zij in hun lichaam stoppen, geeft Marielle Bordewijk food trendwatcher aan.

Een motivatie voor veel mensen is het gevoel dat je mentaal en fysiek erop vooruitgaat door goede en natuurlijke voeding. Zo geldt dit ook voor Ed Plas, hij geeft aan al een tijdje bezig te zijn met zijn voeding. “Eten is heel waardevol voor mij. Het hoort bij mijn levensstijl en ik merk dat ik me hierdoor gewoon beter voel. Ik heb heel lang ook heel slecht en ongezond gegeten en in die periode voelde ik me ook echt lichamelijk slechter.” Ondertussen is onderzoek doen over eten en hiermee experimenteren een hobby voor hem. 

“Het is nu eigenlijk een tegen beweging tegen al het ultra bewerkte voedsel”

Maar wat houdt dit clean eating nou eigenlijk in? Eigenlijk is het een beweging die al jaren bestaat. “Zoals de natuur het bedoeld heeft, zo hoort het” verteld Marielle Bordewijk, food trendwatcher. Zo had je in de jaren 60 de hippies die biologisch aten en nu heb je jongeren die alleen maar ‘whole foods’ willen eten. Het gaat er hier om dat wat je in je lichaam stopt natuurlijk en onbewerkt is. Geen bestrijdingsmiddelen, zoetstoffen, kleurstoffen en bewerkingsmiddelen. Een dieet dat hier goed bij aansluit is het paleo dieet, dit is ook hetgeen waar Ed Plas veel onderzoek naar heeft gedaan. “Ik denk dat ons lichaam van de mens in deze samenleving eten krijgt uit de supermarkt dat totaal niet past bij onze genen. Genen veranderen een stuk minder snel dan een eetpatroon, dus als jij opeens je eetpatroon aanpast naar al dit bewerkte voedsel dan zijn jou genen hier helemaal niet voor gemaakt”. Dit is dan ook de insteek voor het paleo dieet, het baseert zich op het oorspronkelijke dieet van de oermens. 

De rol van sociale media

“Er is een duidelijke verschuiving wat betreft healthy eating en dat is dat nu steeds meer jongeren op hun eten letten,” verteld Marielle. De reden hiervoor is grotendeels sociale media. De jongeren nu zijn het meeste actief op sociale media en termen zoals ‘clean eating’ en ‘whole foods’ gaan niet onopgemerkt voorbij. Veel jongeren merken deze trends op en worden zich toch meer bewust van wat eten met hen doet. “Ook komen er veel onderzoeken uit over ultra bewerkt voedsel en bestrijdingsmiddelen op ons eten en wat dit doet met ons lichaam”, dus er is ook veel meer informatie beschikbaar over ons eten en hoe schoon en puur eten beter is voor je. Wat Marielle zeker weet is dat de voedingsindustrie hierop zal reageren. Je ziet nu al dat veel meer supermarkten grote schappen voor high proteine voedsel hebben, dit is ook een reactie op de high proteine trend. 

“Niet elke bewerking is een slechte bewerking”

Dit is vaak een valkuil voor veel jongeren. Zij beginnen met het eten van whole foods en willen niet meer dat hun eten bewerkt is. Maar wat zij dan niet door hebben, is dat sommige bewerkingen geen slechte invloeden hebben op de voedingsstoffen van het eten. “Als je bijvoorbeeld denkt aan brood, dan is het malen van het graan een stap, maar dit is echt niet schadelijk voor het eten. Stel je frituurt het en maakt er een donut van, dan komt er een hogere temperatuur en vet, dit zorgt voor chemische veranderingen. Dit is hoe je een hoogcalorisch product krijgt en deze bewerkingen zijn slecht.”, aldus Marielle. 

Een valkuil binnen clean eating

“In het weekend drink ik wel gewoon een biertje, ik wil er niet te obsessief mee bezig zijn”, verteld Ed. Hij geeft ook aan dat hij in zijn dieet wel bepaalde voedingsgroepen vermijdt, zo eet hij geen bewerkte troep. Maar zoals Ed wel aangeeft er niet te obsessief mee bezig te willen zijn is niet altijd vanzelfsprekend. Het is belangrijk om wel balans te houden in je levensstijl. Het is een valkuil voor veel jongeren om hierin door te slaan. Een onderzoek van Washington post toont aan dat dit gezonde eten snel door kan slaan in obsessief bezig zijn met eten. Dit kan resulteren in eetstoornissen en dan vooral orthorexia, hierbij is een persoon gefixeerd met alleen goed en gezond eten. 

Alles heeft een prijskaartje

“Vers eten of biologisch eten heeft vaak een hoger prijskaartje en dit maakt het moeilijker voor jongeren.”, zegt Marielle. Volgens Ed gaat het meer om keuzes maken. “Ik eet gewoon alleen vers eten, dus koop ik alleen wat mijn lichaam nodig heeft en koop ik geen onzin of snacks. Ik neem wel af en toe snacks, maar dat doe ik dan bij mijn ouders thuis.” Door vaker onnodig eten zoals snacks of frisdrank te laten liggen, hou je automatisch ook geld over om uit te geven aan kwalitatief betere producten. Op deze manier maakt Ed het mogelijk om als student op zijn voeding te letten en verse producten te kopen. 

“Biologisch eten zou een geweldige stap zijn”

Marielle geeft aan dat jongeren nu vooral afstappen op labels zoals ‘low calorie’, ‘no added sugars’ of ‘high protein’. “Dit zegt jongeren veel meer dan biologisch en dat is het probleem; zij weten niet echt wat biologisch eten inhoudt.” Terwijl het een hele goede stap zou zijn als meer mensen meer onbewerkt én meer biologisch eten. Biologische voeding sluit namelijk heel erg goed aan bij het plaatje van clean eating en het is ook nog eens een stuk beter voor de planeet.” Volgens Marielle zou het een geweldige stap zijn als veel meer mensen biologisch zouden eten, voor zichzelf, maar dus ook voor de planeet.