De Russische oppositieleider Aleksej Navalny is afgelopen februari overleden in de strafkolonie IK-3 in Siberië. De Poetincriticus is inmiddels begraven in Moskou. De strafkolonie wordt beschouwd als ‘strafkamp des doods’. Is dat terecht over het strafkamp met de grimmige bijnaam ‘Polar Wolf’?

Het strafkamp staat onder leiding van de Federale Penitentiaire Dienst van Rusland. Het bevindt zich in de Russische stad Charp, 60 kilometer ten zuiden van de noordpoolcirkel, waar temperaturen in de winter kunnen voorkomen van 40 graden onder nul. De strafkolonie bestaat alleen uit mannen. Er is plaats voor 1.085 gevangenen met verschillende cellen, zoals een quarantainecel en een strafcel. Het gevangenkamp is omringd door een hoog ijzeren hek. Basisbehoeften als voedsel en drinken worden alleen met het vliegtuig afgeleverd.

Verleden

Het strafkamp werd opgericht in 1961 op het voormalige kampterrein van een Russische strafkolonie en stond onder leiding van Sovjet-Unie leider Jozef Stalin. Het gevangenkamp was bedoeld om tegenstanders van het regime op te sluiten. Voormalige gevangenen moesten in steengroeven werken. Het huidige gevangenkamp bestaat uit gerenoveerde cellen, een keuken, eetzaal en klaslokalen. Misdadigers die uit een gevangenis zijn ontsnapt of opnieuw de fout in zijn gegaan na hun vrijlating, worden er vastgehouden. In sommige situaties stuurt de regering daarnaast politieke tegenstanders naar het strafkamp. Niet alleen Navalny, maar ook de Russische ondernemer Platon Lebedev zat acht jaar vast voor witwassen, fraude en belastingontduiking.

Polar Wolf

IK-3 heeft als bijnaam de ‘Polar Wolf’. Die naam komt door zijn geïsoleerde koude plek. Zo gaan er bijna geen vluchten naar het gebied en is er bijna geen communicatie met de buitenwereld. De kans om te ontsnappen is zeer klein: de strafkolonie is omgeven door een ijswoestijn en de bergen van de Arctische Oeral. Volgens Gijs Kessler, onderzoeker aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam en auteur van het boek “Rusland – land dat anders wil zijn”, zijn er in Rusland dit soort strafkampen omdat president Poetin met zijn groep aanhangers het land voor zichzelf wil hebben. ,,Poetin is bereid veel op te offeren om aan de macht te blijven. Het overleven van zijn regime, en daarmee zijn persoonlijk overleven, is de eerste prioriteit. De belangen van Rusland en de Russische bevolking komen pas in de tweede plaats.”

‘Strafkamp des doods’

De strafkolonie wordt door mensen ook wel als het ‘strafkamp des doods’ gezien. Onder andere omdat er een waterkanon als martelwerktuig wordt gebruikt. Daarnaast beschuldigden gevangenen de strafkolonie van het aanrichten van ‘psychologische stress’ en mishandeling door bewakers. Mensenrechtenorganisatie Memorial houdt zich bezig met mensenrechtenschendingen en andere overtredingen die onder andere in strafkampen plaatsvinden. Ondertussen is Memorial tot ‘buitenlands agent’ verklaard door de rechtbank van Moskou. Dat zorgt ervoor dat het werken voor hun bijna onmogelijk is. ,,Dat geldt eigenlijk voor vrijwel alle mensenrechtenorganisaties in Rusland – ze zijn monddood gemaakt en kunnen weinig meer doen om mensenrechtenschendingen aan de kaak te stellen”, aldus Kessler.

Uitgelichte foto: ANP/Anatoly Maltsev