Tilburgse organisaties reageren verontwaardigd op de uitkomst van de rechtszaak over anticonceptie. Het Hogere Gerechtshof in Den Haag besloot dinsdag dat de overheid niet verplicht is om hormonale anticonceptie aan het basispakket van de zorgverzekering toe te voegen. ‘Belachelijk’, volgens de directrice van Tilburgse vrouwenorganisatie Feniks, Veerle Slegers.

In 2020 begon de rechtszaak, waarin vijf vrouwenorganisaties naar de rechter stapten met als doel dat de overheid verplicht zou worden gesteld om anticonceptie op te nemen in het basispakket. De reden hiervoor was dat het niet betrekken van anticonceptie in het basispakket volgens de vrouwenorganisaties ‘indirecte discriminatie’ zou zijn. Veerle Slegers, directrice van Tilburgse vrouwenorganisatie Feniks, is het met hen eens: “Altijd staan de rechten van vrouwen ter discussie en onder druk, daar is dit ook weer een voorbeeld van.”

Structurele achterstelling

“In de ideale wereld zit hormonale anticonceptie gewoon in het basispakket van de zorgverzekering. Elke vrouw en elk meisje moet zelf kunnen beslissen of ze kinderen willen krijgen, wanneer en hoe. Dat is een fundamenteel recht en daar wordt op deze manier aan getornd.” Ze koppelt dit recht aan het recht op zelfbeschikking. “Als je in een situatie komt waarin je geen anticonceptie kunt betalen en je partner neemt geen verantwoordelijkheid onder het mom van ‘ik kan toch niet zwanger worden, dus regel het zelf maar’, dan is dat een beperking van jouw zelfbeschikking.” Veerle legt uit dat deze vrouw dan voor de keuze staat om of onbeschermde seks te hebben, of helemaal geen seks. “Iedere keer belandt de verantwoordelijkheid op het bordje van vrouwen. Mannen fietsen overal fluitend doorheen en dat is structurele discriminatie.”

Een ander voorbeeld dat ze noemt, is dat er zeven keer zoveel geld wordt geïnvesteerd in onderzoek naar medicatie voor erectiestoornissen, dan in onderzoek naar de (behandeling van) klachten rondom menstruatie en de overgang. “Dit zorgt voor een structurele achterstand in medisch onderzoek en medische voorzieningen voor vrouwen.”

Anticonceptie onder de armoedegrens 

Niet alleen voor vrouwen ligt de uitspraak van het Hogere Gerechtshof gevoelig, de impact is het grootst voor de Nederlanders die onder de armoedegrens leven. “Als je elke maand al moet ploeteren om rond te komen, dan kan je daar niet zo’n extra kostenpost bij hebben”, legt de Tilburgse armoededeskundige Ralf Embrechts uit. “Het gevolg daarvan is dat deze mensen niet voor anticonceptie kiezen, wat kan resulteren in een ongewenste zwangerschap. Dat kunnen deze mensen er natuurlijk al helemaal niet bij hebben; een kind of een abortus is immers nóg duurder”, aldus Embrechts.

Embrechts legt uit waarom hij zo gefrustreerd raakt door de uitspraak van het Hogere Gerechtshof: “Nederland behoort tot de top vijf van de rijkste landen ter wereld. In de landen die boven ons staan, zoals de Scandinavische landen en Zwitserland, zijn anticonceptie- en menstruatiemiddelen eenvoudigweg gratis beschikbaar via de basisverzekering. De rechters vinden dat anticonceptie ‘geen medische noodzaak’ heeft, ik kan me hier echt niet in vinden. Ik zie elke dag in mijn werk het tegendeel.”