De verkiezingen in Polen staan voor de deur. Twee partijen gaan gelijk op in de peilingen. Deze twee partijen zijn de huidige regeringspartij PiS en de grootste oppositiepartij KO. Na een hevige tijd van campagne voeren met onder andere een protestmars afgelopen weekend komt dat morgen tot een eind. Dan mogen de Polen gaan kiezen welke kant ze met hun land op willen. Aan het woord is Jan Meijer, docent aan de Universiteit Leiden en kenner van de Poolse politiek.
In de media gaat veel over dat deze verkiezingen in Polen gaan over het voortbestaan van de Poolse democratie, is het echt zo heftig?
‘De reden dat dat zo gezegd wordt is dat de huidige regering in Polen de afgelopen acht jaar veel hervormingen heeft doorgevoerd die de democratie hebben geschaad. Een verkiezing als deze is voor de democratische oppositie de kans om daar een halt op te roepen. De angst is als deze verkiezingen gewonnen worden door de PiS partij dat de beslissingen die zij maken later heel lastig terug te draaien zijn. Hoe langer ze aan de macht zijn hoe meer schade ze kunnen aanrichten aan de democratie in Polen.’
Heeft de Poolse bevolking het dan helemaal niet door dat hun democratie en vrijheden veranderen als PiS aan de macht blijft?
‘Ik denk dat er niet veel veranderd, veel blijft hetzelfde als ze aan de macht blijven. Een groot deel van de bevolking vindt dat fijn. Voor een deel van de bevolking zijn sommige onderwerpen belangrijker dan de rechterlijke macht of andere abstracte onderwerpen zoals persvrijheid. Dit omdat bij deze mensen misschien hun economische situatie juist erg verbeterd is door PiS. Dat zijn voor hen argumenten om deze regering te blijven steunen. Veel Polen kijken alleen naar de publieke omroep, zij staan onder invloed van de regering. Dit is letterlijke propaganda van de PiS partij. Als je dat maar vaak genoeg hoort, ga je er vanzelf in geloven.’
De publieke media is dus niet vrij in Polen, hoe staat het dan met de kennis van de Polen over het eigen land en Europa?
‘Omdat de publieke media niet vrij is, richt het veel schade toe aan de mensen waarvoor dit geldt. Dit zijn de mensen die alleen maar de publieke media volgen. Zij leven in een andere realiteit dan mensen die wel een andere media volgen. De publieke media brengen Brussel en andere Europese landen erg negatief gekleurd. Het deel van de bevolking dat de oppositie steunt geldt dit niet voor, zij volgen deze media namelijk niet. Als Poolse persoon vertrouw je de media die aan jouw kant staan en wantrouw je de media die zich aan de andere kant van het politieke spectrum bevinden. Dit heeft invloed op je kennis.’
Het klinkt heel erg alsof er twee kampen zijn in Polen, hoe gepolariseerd is het land?
‘Ongelofelijk gepolariseerd. Je kunt er bijna een woordgrapje van maken. Dit is al heel lang aan de gang. Al minstens tien jaar. Er is een tweestrijd tussen een rechts-conservatieve kant waar de PiS onder valt en een meer centrum-rechtse kant wat de KO met partijleider Donald Tusk wil vertellen. De Polen zijn deze tweedeling en polarisatie ongelofelijk zat, dat merk je deze verkiezingen misschien wel meer dan ooit. Maar als puntje bij paaltje komt zul je toch moeten kiezen of je bij de democratische oppositie hoort of bij het anti democratische regeringskamp.’
PiS gaat volgens de peilingen de grootste partij worden, maar ze zullen wel moeten samenwerken. Gaat dit lukken?
‘Bijna alle partijen hebben samenwerking met de PiS partij uitgesloten. Een radicaal rechtse partij alleen niet. Zij zullen volgens de peilingen samen wel een meerderheid hebben. Maar PiS heeft nog nooit samen geregeerd, dat zou voor spanningen kunnen gaan zorgen. Dat is sowieso een grote verandering voor de PiS.’
Wat kunnen we nu nog verwachten van beide partijen voor morgen?
‘Het wordt interessant, al kan het natuurlijk nog alle kanten opgaan. Partijen zullen alles nog uit de kast halen om stemmen te winnen. Voor na zondag hangt het natuurlijk volledig af van de uitslag. Als PiS en de radicaal rechtse partij samen een meerderheid hebben zullen die onderhandelingen snel beginnen. Maar mocht de uitslag lang op zich laten wachten of hebben deze twee partijen geen meerderheid, ligt het speelveld open. Dan zou er nog veel kunnen veranderen in Polen.’
