Afgelopen zaterdag pleegde Hamas een aanval op Israël. Kort daarna verklaarde Israël de oorlog aan hen. Maar waarom pleegt Hamas juist nu een aanval?

Rond 6:30 (lokale tijd) pleegde Hamas een aanval vanuit de Gazastrook op Israël. “Dit in samenwerking met andere militantenpartijen uit bijvoorbeeld de Westelijke Jordaanoever. Als reactie op deze aanval heeft Israël de Gazastrook gebombardeerd”, legt Anne de Jong, Universitair Docent Antropologie van de Universiteit van Amsterdam uit.   

Hamas doorbrak de grens bij de Gazastrook en viel daarbij Israëlische dorpen binnen.Daar brachten ze burgers om het leven en gijzelden ze Israëliërs in ruil voor Palestijnse gevangen die vastzitten in Israël. Daarnaast pleegde Hamas aanvallen op een festival in Israël waar meer dan 250 doden vielen.

Reden

Waarom Hamas, Palestijnse-Islamitische verzetsbeweging, juist nu Israël aanvalt heeft verschillende redenen. De timing is volgens Erella Grassiani, antropologisch onderzoeker UvA, niet zo gek: “7 oktober is een symbolische datum voor Israël. Het was toen 50 jaar geleden dat de Jom Kipoer-oorlog, ook wel de ramadanoorlog, was uitgebroken. De Hamas is heel lang bezig geweest met het plannen van de aanval. Ik denk dat deze feestdag mee heeft gespeeld met de timing.”

Een andere reden voor de aanval is de jarenlange onderdrukking. Sinds 2007 is er een bijna volledige blokkade in de Gazastrook. Dit betekent dat Israël bepaalt wat er wel en niet naar binnen mag. “De Palestijnen hebben geen bewegingsvrijheid”, legt Anne de Jong uit. “Er zijn geen vredesonderhandelingen, er worden geen stappen genomen naar een beter leven en er is geen toekomst voor jongeren in de Gazastrook.” Daarnaast lijkt geweldloos verzet niet te werken. “Tijdens de great march of return in 2018 bijvoorbeeld heeft Israël met extreem geweld gereageerd: het direct neerschieten van vreedzame demonstranten. In deze context moet de aanval die nu teweeg is gebracht gezien worden.”

Daarnaast merkt Thomas van Gool, projectleider Israël Palestina van PAX (PAX is een grote vredesorganisatie in Nederland) dat de spanningen sinds de nieuwe Israëlische regering toenemen. “Je zag de frustratie en het verzet steeds meer groeien”, aldus Thomas.

Verzet Hamas

Hamas is een Palestijnse-Islamitische verzetsbeweging die door de Europese Unie wordt gezien als een terroristische beweging. Ze streven naar een vrij Palestina. Hamas zelf heeft twee takken, een politieke tak die zorgt voor gezondheid en infrastructuur en een militaire tak die de aanvallen uitvoert. Nu is vooral de militaire tak aan het zet. De reden dat Hamas nu op deze schaal een aanval kan plegen is, omdat ze samen met zeven andere Palestijnse verzetsbewegingen samenwerken. “In het verleden hebben deze groepen geconcurreerd met elkaar. Sinds vorig jaar maart zie je dat ze meer zijn gaan samenwerken. Ze hebben allemaal een ander uitgangspunt, maar ze vinden wel allemaal dat Palestina recht heeft op vrijheid”, zegt de Jong. 

Volgens Thomas van Gool had niemand deze situatie zien aankomen. “De nieuwe regering van Israël heeft geïnvesteerd in de veiligheid en het leger. Hierdoor had niemand verwacht dat Hamas de Israëlische dorpen zou bereiken.” Daarnaast is Gaza ook helemaal afgesloten van de rest van de wereld, zowel via land, lucht en water. “Israël controleert dat allemaal”, zegt van Gool.

Het is dus ook best een bijzondere kwestie hoe Hamas gekomen is aan al die wapens. “Het zou kunnen dat Iran en Libanon wapens leveren, maar hoe dat binnen is gekomen en in zulke grote aantallen is een hele grote vraag”, vertelt van Gool.

Jarenlang conflict

Israël en Palestina zijn al veel langer in conflict. Jeruzalem heeft een tempelberg die voor zowel de moslims als voor de Joden erg belangrijk is. Door deze belangstelling van verschillende religies hebben ze bij de stichting van Israël er extra aandacht aan besteed, door een oost en west Jeruzalem te stichten. Het oosten is van Jordanië en de Arabieren, waaronder dus ook de Palestijnen, en het westen van de Israëliërs.

Sinds de zege van Israël tijdens de zesdaagse oorlog tussen Israël en Arabische buurlanden in 1967, beschouwen ze west en oost Jeruzalem als Israëlisch grondgebied. Tot grote onvrede bij de Palestijnen. Zij zeggen dat het volgens het internationaal recht, Palestijns grondgebied is.

Human Rights Watch kwam in 2021 met een rapport waarin staat dat de Israëlische regering een apartheidsbeleid voerde tegen de Palestijnen. Vanaf het moment dat Israël een eigen staat is verklaard, worden de Palestijnen uit hun huizen verdreven om plaats te maken voor Israëliërs. Volgens de Israëlische wet hebben joden recht op grondgebied die ooit joods gedocumenteerd was.

Hoe de verhoudingen tussen de Palestijnen en de Israëliërs opgelost gaat worden is niet zeker. Van Gool zegt: “Er gaat een enorme militaire actie komen en de angst is dat er veel onschuldige burgers omkomen en verdreven worden. Het ziet er somber uit.”