Bij blanco stemmen kies je ervoor om het stembiljet niet in te vullen. Je stemt dus niet op een politieke partij. Op deze manier maak je wel gebruik van je stemrecht, zonder dat je een keuze hoeft te maken, maar dit is niet de enige reden om blanco te stemmen. Veel mensen stemmen ook blanco om een bepaald statement te uiten. Volgens cijfers van de kiesraad stemden ruim 17.000 mensen blanco tijdens de Tweede Kamerverkiezing van 2021.
Maar waarom stemmen mensen blanco? De keuze voor het blanco stemmen kan verschillende redenen hebben. Zo kan het een manier zijn om ontevredenheid te uiten over de huidige politiek. Het kan dus een stil protest zijn tegen het politieke systeem. Maar niet iedereen stemt om die rede blanco. Er kan ook blanco gestemd worden als er geen keuze gemaakt kan worden tussen partijen. Bijvoorbeeld omdat je het met geen enkele partij echt eens bent.
Een blanco stem heeft geen grote gevolgen. Zo gaat de blanco stem dus niet naar de grootste partij. Een blanco stem heeft, in tegenstelling tot stemmen op kandidaten, geen invloed op de zetelverdeling. Wel wordt hij meegerekend met het opkomstpercentage. Als je ervoor kiest om helemaal niet te gaan stemmen maak je geen gebruik van je stemrecht en wordt dit niet meegerekend met het opkomstpercentage.
Je kan ook iemand machtigen om te stemmen. Dit betekent dat er iemand anders voor je gaat stemmen. Ze stemmen dan natuurlijk wel op de partij waar je eigen voorkeur naartoe gaat. Je kunt iemand machtigen als je weg bent of door een andere reden bent verhinderd om te stemmen. Dit kan op twee manieren. Het is mogelijk om iemand te machtigen via de stempas, ookwel de onderhandse volmacht. Met deze volmacht wordt iemand gemachtigd op de achterkant van de stempas. De kiezer en de gemachtigde moeten beide hun handtekening erbij zetten. Daarnaast heb je ook de schriftelijke volmacht, dit gaat via een specifiek machtigingsformulier. Deze manier van machtigen gaat via de burgemeester. Vijf dagen voor het stemmen moet dit formulier bij de burgemeester bekend zijn. De gemachtigde hoeft, in tegenstelling tot de schriftelijke volmacht, niet in dezelfde gemeente te wonen.
Er zijn wel eisen aan het machtigen van een persoon verbonden. Zo moet hij of zij kiesgerechtigd zijn. Bij de schriftelijke volmacht moeten de kiezer en de gemachtigde uit dezelfde gemeente komen. De gemachtigde moet beide stemmen tegelijk uitbrengen.
Als gemachtigde mag je voor maximaal twee andere personen stemmen. Je stemt dan zowel voor jezelf als voor de ander op hetzelfde moment. Je hebt dan maximaal drie stembiljetten in het stemhokje liggen. Alleen de kiezer mag iemand volmacht geven. Het is verboden om jezelf aan te bieden om te stemmen voor iemand. Dit wordt het ronselen van volmachten genoemd en dat is strafbaar.
