Kinderen beschermen tegen roken is volgens Wanda de Kanter, longarts en voorzitter van Rookpreventie Jeugd, lastig. Daarom bood zij het burgerinitiatief ‘Nicotinee’ bij de Tweede Kamer aan. ‘‘We willen vanaf 2030 een nicotinevrije generatie.’’

Om dat voor elkaar te krijgen zamelde De Kanter samen met andere organisaties, 44.000 handtekeningen in. De longarts stond er zelf als voorzitter van Rookpreventie Jeugd, een organisatie die zich inzet om kinderen te laten stoppen met roken.

Inhoud burgerinitiatief

Het burgerinitiatief bestaat uit twee delen: ‘‘Wij willen dat de leeftijd waarop kinderen vapes en sigaretten kunnen kopen omhooggaat van 18 naar 19. Dat willen we in 2030 en vanaf dan moet de verkoopleeftijd elk jaar met een jaar omhoog. Zo ontstaat er een nicotinevrije generatie.’’ Dat moet volgens De Kanter in de wet worden vastgelegd. Daarnaast moet er een autoriteit komen die gaat handhaven. ‘‘Er moet een autoriteit komen die gaat handhaven op de verkoop van vapes en nicotinehoudende producten voor jongeren onder de 18.” De Kanter maakt zich hier hard voor, omdat alle jongeren vanaf de basisschool vapes kunnen kopen. ‘‘Die vapes zitten stampvol nicotine, lood en zware metalen, wat allemaal hersenschade kan leiden. Er is niemand die de verkoop controleert of regels handhaaft.’’ 

”Er is een sterke link tussen mentale problemen en nicotinegebruik”

Wanda De Kanter, longarts en voorzitter Rookpreventie Jeugd

Wie er gaat handhaven maakt voor haar niet uit. ‘‘Nu kan iedereen aan die smaakjesvapes komen; nobody cares.’’ Dit blijkt ook uit de Zembla-uitzending ‘De nieuwe nicotine verslaafden’. In die uitzending laten kinderen zien hoe makkelijk ze aan de elektrische sigaretten kunnen komen en vertellen ze over leeftijdsgenootjes die vapen. Twee jaar na de uitzending kwam er een verbod op e-sigaretten met een smaak. Het verbod heeft volgens haar geen zin: ‘‘De wetgeving wordt ondermijnd. Als iedereen door rood rijdt maar je nooit een bekeuring geeft, kan je de stoplichten net zo goed weghalen.’’ 

Gevolgen

Al dat vapen heeft consequenties. ‘‘We zien nu steeds meer hoeveel giftige stoffen erin zitten. Over 30 jaar is er een epidemie aan allerlei soorten ellende van die vapes.’’ Dit gaat ook voor mentale problemen zorgen, voorspelt De Kanter. ‘‘Er is een sterke link tussen mentale problemen en nicotinegebruik.’’ Daarnaast is er nu voor het eerst weer een stijging te zien in het aantal kinderen dat rookt. ‘‘Het is een enorme opstap voor kinderen om over te stappen op de normale sigaret.’’

Levenslang klant

Het brein van kinderen is waar de tabaksindustrie gebruik van maakt. Eind jaren 80 moesten zij door een verloren rechtszaak een geheim document publiceren: ‘Children are our only replacement smokers’. In dit document stond onder andere dat zij jonge kinderen nodig hebben voor hun groei. De Kanter: ‘Hoe jonger het brein, hoe gevoeliger voor nicotine. ‘De tabaksindustrie is continu op zoek naar nieuwe klanten en voornamelijk kinderen.’

‘‘Voor hen is het nog lastiger om te stoppen,’’ vertelt de longarts. Dat komt omdat nicotine bijna net zo verslavend is als cocaïne en heroïne. ‘‘Als jongeren eenmaal begonnen zijn, lukt het ze meestal niet om ermee te stoppen. Aangezien ze er nog geen last van hebben.’’ Daarnaast geeft de voorzitter van Rookpreventie Jeugd aan dat het komt door de ernst van de verslaving.

Een verbod is makkelijk te omzeilen

Op een middelbare school in Tilburg is roken en vapen verboden. Meneer Vugts, hoofd facilitaire dienst, merkt vaak dat leerlingen zich er niks van aantrekken. ‘‘We proberen ze zo dicht mogelijk bij het terrein te houden maar je ziet snel dat leerlingen ergens buiten de poort gaan staan.’

Op diezelfde school staat een groepje jongeren buiten de poort te vapen en roken. Ze zijn nagenoeg allemaal begonnen door groepsdruk. ‘‘Iedereen doet het, dus dan doe jij het ook.’’ Een andere jongen vult aan: “Het is niet per se groepsdruk; iedereen heeft een vape, dus dan probeer jij het ook een keer.”

Nu de smaken verboden zijn, en ze de e-sigaretten niet meer in de winkel kunnen kopen, hebben ze een andere oplossing. ‘‘Je kan heel makkelijk aan een vape komen via vrienden of dealers op snapchat en whatsapp.’’

‘Als ik op een onbewoond eiland zat zou ik stoppen’

 Stoppen willen ze allemaal wel, ongeveer driekwart van het groepje geeft aan dit lastig te vinden. ‘‘Ik ben gewoon verslaafd, dus het is moeilijk om te stoppen.’’ Het overige kwart is het daar niet mee eens. Een meisje met een vape met een aap erop, zegt dat ze echt wel zonder kan, als het erop aankomt. Een jongen op een scooter vult haar sceptisch aan: ‘‘Als ik op een onbewoond eiland zou zitten dan zou ik wel zonder kunnen. Nu heb ik geld en een dealer dus op dit moment zeker niet.’’ 

Wil je meer artikelen van de Nieuwsmakers lezen? Klik hier om al de artikelen terug te lezen en volg ons ook op Instagram!