‘Verbod op het dragen van islamitische hoofddoekjes in overheidsgebouwen’, ‘geen islamitische scholen, korans en moskeeën’. Dit zijn enkele standpunten in het partijprogramma van de PVV. Deze plannen leiden tot zorgen bij burgers. Hoe reëel is het om deze idealen in de praktijk toe te passen?  

Na de verkiezingswinst van de PVV zijn in verschillende steden mensen de straat op gegaan. Bij deze protesten is een overeenkomend geluid: zorgen. ‘’Dit is nodig omdat veel mensen zich heel erg zorgen maken of zij hier nog welkom zijn’’, vertelt initiatiefnemer Charifa Soulami tijdens een protest 23 november in Utrecht. Bij RTL-programma Beau sprak Soulami zich uit over statements uit PVV’s partijprogramma.
 
Kunnen zulke standpunten tot wet gemaakt worden? 
 
Het is een ingewikkelde kwestie volgens universitair docent staatsrecht Gert Jan Geertjes: ‘’Er is geen enkele twijfel over dat dit volgens de huidige Grondwet niet kan. Zeker als je kijkt naar de samenstelling van de rest van het parlement. Er is een ruime meerderheid die dit kan blokkeren.’’ Als de PVV een grote meerderheid juist wel achter zich weet te krijgen dan kan volgens Geertjes zo’n verbod ingevoerd worden.  
 
Promovendus afdeling Staats- en bestuursrecht, Jelle But, is het eens met Geertjes: ‘’De Tweede Kamer, Eerste kamer en de regering kunnen best een wet maken die in strijd is met de Grondwet, maar dat gebeurt eigenlijk nooit omdat ze de Grondwet zo belangrijk vinden. In theorie kan het wel.’’

In Nederland mag de rechter dus niet oordelen of een wet volgens de Grondwet mag. Dit komt doordat rechters niet door het volk gekozen worden, dus mogen hier geen uitspraken over doen. Toch is er volgens Geertjes wel een stok achter de deur, rechters kunnen wetten van het parlement wel toetsen aan een aantal belangrijke verdragen. ’’Bijvoorbeeld aan het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. (EVRM) Dus op die manier wordt voorkomen dat wetten worden ingevoerd die in strijd zijn met de grondrechten. Het Europees Hof zou zonder enige twijfel beide statements van tafel vegen.’’  

 
Het Europees Hof voor de Rechten Van de Mens (EHRM) kan volgens Geertjes die wetten veroordelen, maar hier zit wel een ‘addertje onder het gras’ volgens But. ‘’Juist omdat het een Europees Hof is, geven zij veel ruimte aan nationale parlementen om zelf hun wetten te maken. Als die overduidelijk in strijd zijn met het Europees Verdrag dan kun je als land inderdaad een tik op je vingers krijgen. Uiteindelijk heeft dat Hof niet zoveel middelen om hun oordeel te bekrachtigen,’’ legt But uit. 

Als de Nederlandse Staat dan een veroordeling van het EHRM aan hun broek krijgt vanwege een wet die voortkomt uit het PVV-programma, zou een door een PVV gedomineerd parlement er niet van schrikken als er voorgesteld wordt uit het EVRM te gaan. ‘’Dit soort verdragen zijn afspraken tussen landen, dan kun je eenzijdig kiezen als land om hieruit te stappen. Dat zagen we al eerder toen de PVV uit het Vluchtelingen Verdrag wilde stappen.’’  

Er zitten wel consequenties aan een veroordeling van het EHRM legt Geertjes uit: ‘Een veroordeling van het EHRM maakt veel uit zolang Nederland deel uitmaakt van de Raad van Europa. De consequentie van het vertrek – wat mij onwaarschijnlijk lijkt – is dat een belangrijke bron van mensenrechten in ons land dan verdwijnt, omdat die rechter wel parlementaire wetten kan toetsen. Hierdoor komt de individuele rechtsbescherming van burgers onder druk te staan.’’  

Hoe groot is de kans dat het aangenomen wordt  

Volgens beide juristen kunnen in theorie de wetten aangenomen worden, maar in de praktijk is deze kans klein. ‘’Dit kan alleen als het de PVV daadwerkelijk lukt een coalitie te vormen. Daarnaast moet de partij genoeg steun krijgen van andere partijen dat samen optelt tot 76 zetels, dat zie ik niet gebeuren. Zeker als je kijkt naar de samenstelling van de rest van het parlement, er is een ruimte meerderheid die dit kan blokkeren. NSC gaat hier nooit mee akkoord, de VVD ook niet. Zelfs de BBB denk ik ook niet.’’ 

But sluit hierbij aan: ‘’De kans acht ik zeer klein, maar dat neemt niet weg dat de zorgen van heel veel mensen wel terecht zijn.’’ Naast dat de standpunten in strijd zijn met artikel 6 Religie, geldt dit volgens de Promovendus ook voor artikel 10 Persoonlijke Levenssfeer. ‘’Het hoofddoekverbod is in strijd met artikel 6 en 10. Het verbieden van boeken doen we nauwelijks in Nederland en de handhaving hiervan is moeilijk en het boek moet in strijd zijn met het Strafrecht. Ik vermoed dat dat niet het geval is dus ik zie niet snel dat de Koran verboden gaat worden.’’ 

Is het terecht dat mensen zich zorgen maken?  
 
But begrijpt de zorgen van de protesteerders. Juridisch denkt hij dat de zorgen niet groot zijn, omdat ze in strijd zijn met de grondwet. In de sociale zin vindt hij de situatie wel bedreigend: ‘’Onze grondwet staat voor een paar fundamentele waarden. Op het moment dat er dus een grote groep mensen is die die kern van waarden van die grondwet durft aan te tasten, dan kan ik mij heel goed voorstellen dat daar ook wel hele grote scheuren in de sociale verbanden in Nederland ontstaan. Dat is dus niet het juridische aspect een probleem, maar vooral echt de sociale cohesie die wij in Nederland hebben.”

Volgens Geertjes is het in theorie denkbaar dat de Islam uitgesloten wordt van de godsdienstvrijheid, maar dit is wel in strijd met de democratische rechtsstaat: ‘’Een staat waar een significante minderheid, in dit geval moslims, geen aanspraak kan maken op de vrijheid van godsdienst is geen volwaardige rechtsstaat.’’ Geertjes geeft aan dat dit in de praktijk de komende regeringsperiode niet gaat gebeuren.  
 
‘’Ik maak mij wel zorgen over het normaliseren van de manier van politiek bedrijven die Wilders uitstraalt. Ik vind het niet goed hoe hij zich tegen individuele journalisten en tegenstanders richt.’’ De universitair docent haakt als voorbeeld een X-bericht van Wilders aan. In dit bericht na de verkiezingen geeft de PVV-leider aan dat het volk gesproken heeft, volgens Geertjes is dit relatief omdat een deel van de bevolking niet op de PVV heeft gestemd.  ‘’Ik geloof wel dat er zoveel veiligheidskleppen zijn dat we ons over die standpunten niet direct zorgen over hoeven te maken.’’ 

Foto bron : ANP, Jeroen Jumelet