Het Wereldmuseum in Berg en Dal, ook bekend als het Afrikamuseum, sluit 27 november definitief zijn deuren. Zondag was het museum voor Afrikaanse kunst voor de laatste keer geopend. Duizenden bezoekers grijpen hun kans om afscheid te nemen van het museum dat veel nostalgie oproept. ‘’Dit is echt jeugdsentiment.’’

De laatste openingsdag, zondag 26 november, trok veel bekijks. Binnen een uur tijd waren er al meer dan vierhonderd bezoekers in het museum geweest. Lopend in het museum was dit te merken. De rondleiding door het museum werd druk bezocht en kinderen renden vrolijk over het buitenterrein. ‘’In totaal zijn er meer dan 1500 bezoekers geweest. Dat is enorm veel voor ons’’, vertelt woordvoerder Leonie Wijnen van de Stichting Nationaal Museum Wereldculturen (NMvW).

Geschiedenis verbonden met Nijmegen

Antoinette Verlinden besloot om haar vriendin nog één keer het museum te laten zien. “Het is een stukje geschiedenis dat verbonden is met Nijmegen en die geschiedenis moet verteld worden. Ik vind daarom ook dat je het ooit gezien moet hebben.” 

Vroeger ging zij graag met haar kinderen naar het museum. “Mijn kinderen vonden het dan leuk om buiten door de verschillende hutjes te lopen. Er was altijd van alles te doen: leuke activiteiten, zoals knutselen en henna tattoos zetten.” 

Conflict tussen de paters en NMvW

Het Wereldmuseum werd in 1954 opgericht door de Congregatie van de Heilige Geest. De paters van de Congregatie zijn eigenaar van het terrein. Vanaf 2014 maakte het museum deel uit van de Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen, waar ook het Museum voor Volkenkunde in Leiden, het Tropenmuseum in Amsterdam en het Wereldmuseum Rotterdam bij horen.

De samenwerking bleek van korte duur. Er ontstonden verschillen van inzichten. ”Wij wilden het buitenterrein naar de tegenwoordige tijd trekken. Het geeft een eenzijdig beeld van het Afrikaanse continent, daarom strookt het niet met onze visie”, vertelt Wijnen. De NMvW wil de bezoekers het volledige beeld van Afrika laten zien. Het conflict tussen de Congregatie en het NMvW zorgde ervoor dat de paters het huurcontract niet wilden verlengen. 

Tekst gaat verder na foto.

Rechtszaak voor vervroegd sluiten

De paters zegden de huur op per 1 januari 2025, maar zolang wilde het Wereldmuseum niet doorgaan. Om dat toch af te dwingen werd er een rechtszaak aangespannen. De rechter gaf de Stichting gelijk, daarom mogen ze eerder sluiten.

De voornaamste reden voor het vervroegen van de sluiting was duidelijkheid voor de medewerkers van het museum. “De sluiting betekent wat voor onze medewerkers. We wilden er daarom voor zorgen dat ze op een goede manier begeleid zouden worden naar ander werk”, vertelt Wijnen.

Met het eerder sluiten van het museum maakt de Congregatie zich grote zorgen over het welzijn van het museum. ”Wij vonden dat het museum open moest blijven ter voorkoming van verdere verwaarlozing van het binnen- en buitenmuseum. Door de sluiting dreigt het museum in vergetelheid te raken, wat het later moeilijker maakt om weer op te starten’’, zegt Carel Verdonschot, lekenadviseur van de paters. 

”Ik kwam hier vroeger al als kind, dit is echt jeugdsentiment.”

Clementine Hummelink

Gezellige drukte in het museum

Veel ouders wandelen met hun kinderen door het park. Zo ook Mariet Heesmans, samen met haar moeder en drie kinderen, bezoeken ze het museum. Ze wil haar kinderen laten zien dat het in een ander land anders is dan hier. ”Slapen de mensen daar op harde stenen?’’, vroeg een van haar kinderen aan Heesmans. 

De reden voor Clementine Hummelink om zondag naar het Wereldmuseum te komen is nostalgie. “Het is vandaag een soort afscheid. Ik kwam hier vroeger al als kind, dit is echt jeugdsentiment.” Vandaag heeft ze haar zeven- en twaalfjarige zonen meegenomen om ze het museum uit haar jeugd te laten ontdekken. ”Het is zo’n prachtige omgeving hier. Echt jammer dat het gaat sluiten’’, vertelt Hummelink.

Doorstart van het museum

Zowel de Congregatie als de NMvW geven aan een doorstart te willen maken. De paters willen met de werkgroep Toekomst Afrika Museum kijken naar een nieuwe start van het complex. ”Onze collectie is daarbij een groot goed. Die mag absoluut niet uit elkaar gehaald worden. Vanwege de vroegtijdige sluiting moeten we versneld naar oplossingen gaan zoeken’’,vertelt Verdonschot. Ze zijn nog op zoek naar financiering, omdat ze waarschijnlijk geen subsidie zullen ontvangen. 

Het Nationaal Museum van Wereldculturen is bezig met een andere locatie in de regio Nijmegen. ‘’In de tussentijd denken we aan een ‘Wereld Lab’. In dat lab gaan we de collectie aan kunstenaars laten zien, zodat ze daarop kunnen reflecteren. Het wordt een echt experiment’’, zegt Wijnen. 

Binnenkort staan het Wereldmuseum en de paters weer tegenover elkaar in de rechtbank. Zij voeren een strijd over eigendom van een deel van de collectie en verplichtingen uit de huurovereenkomst. Wat er gaat gebeuren met het gebouw en de Afrikaanse woningen op het buitenterrein is nog onduidelijk. De collectie ‘Schitterend Licht’ gaat naar het Museum voor Volkenkunde in Leiden.

Benieuwd naar hoe het Wereldmuseum eruitziet? Bekijk hieronder enkele foto’s van het museum.