Volgens onderzoek van Charlotte Bekker uit 2018 wordt naar schatting in Nederland ongeveer 100 miljoen euro aan geneesmiddelen weggegooid. Dit is exclusief de medicijnen die particulieren zelf vernietigen of doorspoelen. Er wordt al jaren onderzoek gedaan naar een mogelijke oplossing, maar de uitvoering ligt nog ver uit zicht.
De oorzaak voor de verspilling is voor een groot deel te vinden bij de distributeurs van medicijnen: de apothekers. “Mensen krijgen regelmatig medicatie mee waarbij de hoeveelheid niet op maat is gemaakt”, vertelt Dennis Mulkens, woordvoerder van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). “Apothekers werken met vaste periodes, waardoor je bijvoorbeeld een dosis krijgt voor drie of zes maanden.” Niet iedereen heeft die medicatie voor de volledige periode nodig en het komt ook voor dat medicijnen niet aanslaan, waardoor er overgestapt wordt naar een alternatief. De ongebruikte medicatie blijft hierdoor liggen.
Maar ook het huidige zorgsysteem draagt bij aan de verspilling. “Apotheken krijgen betaald voor hun diensten, niet voor het aanbieden van medicijn zelf”, aldus apotheker-onderzoeker Lisa-Marie Smale. “Goedkope medicijnen kosten vaak maar 1 euro per doosje. Apotheken kunnen hier dan 6 euro behandelingskosten voor ontvangen en dat moedigt het uitgeven van teveel medicijnen als het ware aan.”
Een voor de hand liggende oplossing lijkt te liggen bij de apothekers. “Als zij de uitgifte van medicijnen personaliseren op iedere patiënt, kunnen zij één derde van de verspilling voorkomen”, vertelt Smale. “Zo kan er bijvoorbeeld op basis van de hoeveelheid medicijnen die nog thuis ligt precies uitgerekend worden welke nieuwe dosis mensen mee moeten krijgen, in plaats van een volledig nieuw doosje mee te geven.” Maar toch zit het niet zo makkelijk in elkaar: “Een apotheker kan moeilijk maatwerk leveren doordat het er al zo druk is. Het Radboudumc werkt aan een onlineplatform dat deze personalisatie verzorgt, maar het proces is traag en staat nog in de kinderschoenen.”
Wel wordt er veel onderzoek gedaan naar het herbruiken van medicatie, maar dat is lastig door de strikte wetgeving die hierbij komt kijken. Zelfs na een kwaliteitscontrole mogen apotheken medicijnen niet zomaar aan een nieuwe patiënt geven. De vraag is ook of er bij apotheken echt iets te halen valt op dat gebied. “Zo’n 75 procent van de geneesmiddelen zijn heel goedkoop, denk aan tijdelijke kuren. Doordat hergebruiken ook geld en energie kost, is dit geen gunstige oplossing”, aldus Mulkens. Bij duurdere medicijnen, zoals kankergeneesmiddelen, valt volgens hem wel iets te halen.
