Jezelf zijn zonder gepest of uitgesloten te worden, dat is het doel van Paarse Vrijdag. Elk jaar op de tweede vrijdag van december kleuren verschillende scholen paars. Deze actiedag is bedoeld om bewustwording rondom diversiteit en inclusie te vergroten en om de acceptatie van LHBTIQ+ personen in het onderwijs te verbeteren. Maar is dat eigenlijk nog wel nodig in ons ruimdenkende kikkerlandje?

Waarom is Paarse Vrijdag belangrijk?

In Nederland wordt Paarse Vrijdag georganiseerd door het GSA-netwerk van de LHBTIQ+ belangenorganisatie COC. De GSA (Gender and Sexuality Alliance) is een groep scholieren die vindt dat iedereen zichzelf mag zijn en hiervoor in actie komt. Op Paarse Vrijdag besteden scholen vaak extra aandacht aan diversiteit, waaronder seksuele- en genderdiversiteit. 

Het COC ondersteunt scholen die Paarse Vrijdag willen vieren. Ze organiseren de landelijke campagne voor deze actiedag en bieden Paarse Vrijdagpakketten aan voor scholen die mee willen doen. Pien Merkx, de voorzitter van COC Tilburg, benadrukt het belang van deze dag: ”Paarse Vrijdag is belangrijk omdat diversiteit belangrijk is. Diversiteit is een onlosmakelijk deel van mensen en van de samenleving. Paarse Vrijdag creëert daar aandacht voor.’’

Paarse Vrijdag, is dat nog wel nodig in ruimdenkend Nederland?

Merkx: ”Ik denk zeker dat het nog nodig is in Nederland en met mij veel anderen.” Dat het inderdaad nodig is, wordt bevestigd door een recent onderzoek van de Veiligheidsmonitor. Uit het onderzoek blijkt dat er meer gepest wordt op middelbare en basisscholen. Vooral LHBTIQ+-leerlingen worden hierdoor getroffen. Ze worden niet alleen gepest door medestudenten, maar ook door leerkrachten en ander schoolpersoneel.

Wie denkt dat dit pestgedrag stopt als je volwassen bent, heeft het fout. Ook in het bedrijfsleven worstelen mensen met pesterijen en uitsluiting. ”In sommige bedrijven gebeurt dit in mindere mate, maar er zijn ook bedrijven waar extreem wordt gediscrimineerd en buitengesloten, niet alleen door personeel maar ook door de bedrijfscultuur zelf. Soms ontbreekt het aan beleid om hiermee om te gaan”, vertelt Merkx. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om discriminatie op basis van afkomst, seksuele oriëntatie of gender.

Merkx gaf hier verschillende voorbeelden van. Zo word je minder vaak uitgenodigd voor een sollicitatie als je geen Nederlandse achternaam hebt. Ook als vrouw is de kans om uitgenodigd te worden kleiner, afhankelijk van de beroepsgroep. En dan hebben we het nog niet eens over de pesterijen of opmerkingen, zoals ”ze is lesbisch, daar ga ik niet bij omkleden, ze zal dan wel naar mij kijken” of ”rot op, smerige Turk.”

Merkx: ”Vergis je niet, ook volwassenen kunnen hele goede kleuters zijn.”

Paarse Vrijdag op de werkvloer

Ook in het bedrijfsleven is er nog veel te bereiken op het gebied van diversiteit en inclusie. Hoewel de campagne van Paarse Vrijdag zich voornamelijk richt op scholen, besteden steeds meer bedrijven aandacht aan deze dag. Toch blijven scholieren de prioriteit: ”Als jongeren in verschillende opleidingsrichtingen bekend worden met Paarse Vrijdag, zal dit zich vanzelf weerspiegelen in het bedrijfsleven.” Merkx hoopt dat de nieuwe generatie leert en doorgeeft dat iedereen zichzelf mag zijn.

Meer liefde, hoop en acceptatie? Dit kun je zelf doen

Ook als je getuige bent van pesterijen en uitsluiting, kun je je behoorlijk machteloos voelen. Je ziet dat een ander gekwetst is, maar weet niet goed wat je moet doen om iemand te steunen. Merkx helpt je op weg: ”Ik denk dat het altijd goed is om jezelf uit te spreken. Maak gebruik van het privilege dat je hebt, als je dat hebt, en spreek je uit als je iets ziet dat niet oké is.” Wel benadrukt de COC-voorzitster dat het belangrijk is om ook aan je eigen veiligheid te denken.

Voelt het niet veilig om er iets van te zeggen? Dan kun je na de situatie in gesprek gaan en laten zien dat je er voor iemand bent. Merkx: ”Vraag iemand of het gaat en stel geïnteresseerde vragen die gaan om de persoon zelf: ‘Wat doet het met je?’, Hoe vind je dat wat er nu tegen je gezegd werd?, Hoe heb je het ervaren?”

Zie je iets wat niet door de beugel kan? Laat je dan horen, want we zijn er nog niet en er valt écht wat te winnen. ”Het zou fijn zijn als je, juist vanuit eigen privilege, ook voor een ander opkomt”, aldus Merkx.

Nederland is er dit jaar niet in geslaagd om het aantal kinderen in armoede te laten afnemen. Uit een onderzoek van Unicef blijkt dat de kinderarmoede in Nederland van 12,6 procent in 2012, naar 12,7 procent in 2021, is gestegen. Hierdoor bevindt Nederland zich, als een van de rijkste landen ter wereld, op de 27e plek (van de 39).

In Nederland wordt deze armoede bestreden door het armoedebeleid. Dit gebeurt door bijvoorbeeld heffingskortingen te verhogen en belastingen te verlagen. Daarnaast biedt de overheid ook begeleiding voor deze gezinnen en kijken ze naar verhoging van bijvoorbeeld de kinderbijslag. ”Er wordt door de overheid geld geïnvesteerd in armoede oplossingen via de gemeenten. Daarnaast zijn er ook nog fondsen zoals Nationaal Fonds Kinderhulp die ervoor zorgen dat een kind gewoon kind kan zijn.’’ Aldus Irene Boersma, communicatiemanager Nationaal Fonds Kinderhulp. ”Het armoedebeleid is dus niet centraal geregeld. Dit is wel lastig want iedere gemeente gaat er anders mee om en heeft andere middelen.”

Nederland is niet het enige land dat is achteruitgegaan. Opvallend is dat alleen bij de rijkste landen ter wereld, zoals Ijsland, Noorwegen, Finland, Engeland en Zwitserland, een stijging is te zien in de kinderarmoede. Waar deze toename aan ligt, is voor de organisatie Kinderhulp ook nog altijd de vraag. ”We moeten het allemaal samendoen, het is een gezamenlijk probleem. Jongeren zijn een vergeten en kwetsbare doelgroep. Volgens het systeem ben je vanaf je 18^e volwassenen. Dan heb je volwassen rekeningen, maar nog geen volwassen inkomen. En dat maakt dat veel jongeren aan hun leven beginnen met schuld en een flinke achterstand.”