BOGOTÁ – Het dominante aroma van koffiebonen heeft Mistral gevuld, een hip aangeklede
koffiebar in de Colombiaanse hoofdstad Bogotá. Het is een populaire ontmoetingsplek voor
politici en zakenlui midden in de woonwijk La Soledad. Terwijl los rolos (inwoners van Bogotá)
hun tinto of castillo-koffie op smaak aan het beoordelen zijn, stopt voor de deur een
lichtblauwe auto met geblindeerde ramen.
María José Pizarro (44) stapt uit, omringd door vier in het zwart geklede lijfwachten. Terwijl
de mannen buiten blijven staan, neemt de politicus ontspannen plaats. ‘De koffie is heel
goed hier’, zegt ze glimlachend, ‘maar ik drink liever thee.’
Pizarro is senator in het Colombiaanse Hogerhuis voor het centrumlinkse blok Pacto Histórico
van de in 2022 gekozen Gustavo Petro, de eerste linkse president van het land. Ze werd in
november door Petro aangewezen als vredesonderhandelaar in de gesprekken met de ELN
(het Nationaal Bevrijdingsleger). Dat is met zo’n 3.000 tot 5.000 guerrillero’s Colombia’s
laatste grote guerrillabeweging.
De gesprekken moeten een einde maken aan het gewapende conflict in het land – de langst
slepende burgeroorlog van Zuid-Amerika. In zes decennia werden meer dan acht miljoen
mensen van hun grondgebied verdreven en sinds 1985 vielen er meer dan 450 duizend
dodelijke slachtoffers, zowel burgers als militairen en guerrillero’s.
Totale vrede
President Petro won de verkiezingen met zijn belofte van La Paz Total, oftewel ‘totale vrede’.
Bij zijn aantreden nodigde hij al zijn tegenstanders uit voor gesprekken: guerrillabewegingen,
paramilitaire groepen en drugsbendes. In 2016 wist een van Petro’s voorgangers al vrede te
sluiten met guerrillaorganisatie FARC, dat nu omgevormd is tot een politieke partij. Voor
Petro heeft een vredesakkoord met ELN nu prioriteit.
‘Met president Petro wordt Colombia niet meteen een idyllisch land, maar wel een land waar de staat garant
staat voor de fundamentele rechten van de mens’
‘De rechtse veiligheidspolitiek van de afgelopen decennia heeft ons geleerd dat vrede de
enige oplossing is voor de oorlog in Colombia’, zegt Pizarro terwijl ze een slok van haar thee
neemt. ‘Met Petro zal Colombia niet meteen in een idyllisch land veranderen, maar wel een
land waar de staat garant staat voor de fundamentele rechten van de mens. We hebben één
kans om het hart van de bevolking te winnen.’
In januari vond de eerste ronde vredesbesprekingen plaats in de Venezolaanse hoofdstad
Caracas. Volgens de Colombiaanse regering werd daar een staakt-het-vuren van een half jaar
afgesproken, maar volgens ELN was het ‘slechts een voorstel van de regering om te
overwegen’. Geen groot succes dus. Bij de tweede ronde vredesonderhandelingen, half
februari in Mexico, probeert de regering alsnog definitief een staakt-het-vuren met de ELN
overeen te komen.
Ondanks doodsbedreigingen aan haar adres, wil Pizarro zich niet terugtrekken. ‘Mijn
antwoord is om onvermoeibaar door te gaan met werken voor vrede! Ik verzoek de
autoriteiten tijdig actie te ondernemen’, twitterde de senator begin februari.
‘Kinderen zoals ik konden vanwege hun achternaam niet naar school’
Moordaanslag op vader
Met haar inzet voor de vrede treedt María José Pizarro in de voetsporen van haar vader
Carlos Pizarro Leongómez. Die tekende in 1990, als hoogste commandant van
guerrillabeweging M-19, een vredesakkoord met de regering. De beweging leverde de
wapens in en vormde zich razendsnel om tot politieke partij: Alianza Democrática M-19.
Datzelfde jaar stelde Carlos Pizarro zich verkiesbaar voor het presidentschap. Hij wist met zijn
charisma het halve land voor zich te winnen, om vlak voor de stembusgang in het vliegtuig te
worden doodgeschoten. ‘Decennialang werd de linkse oppositie in dit land monddood
gemaakt’, zegt dochter Pizarro nu. ‘Of nog erger: systematisch uit de weg geruimd. De
verkiezingswinst van Gustavo Petro is het resultaat van generaties Colombiaanse mannen en
vrouwen die tegen ongelijkheid en armoede streden – maar het met de dood moesten
bekopen.’
Niet alleen de politieke moord prikkelde haar politiek actief te worden. Ze bracht een groot
deel van haar leven noodgedwongen in het buitenland door, in Ecuador, Nicaragua en
Frankrijk. Pas op 32-jarige leeftijd keerde ze terug naar Colombia. ‘Ik ben net als duizenden
andere kinderen slachtoffer van het Colombiaanse conflict geworden. Kinderen zoals ik
werden door de staat aan ons lot overgelaten, ze konden vanwege hun achternaam niet naar
school, ze werden bedreigd en zijn op basis van de politieke idealen van hun ouders tot
“levenslang” veroordeeld’, zegt ze met een verbitterde stem.
Dochter van de vrede
Drieëndertig jaar na de moord op haar vader, heeft ze voor het eerst hoop op een betere
toekomst voor Colombia. Net als haar vader is president Petro ook op zeventienjarige leeftijd
lid van stadsguerrilla M-19 geweest. ‘Mijn vader had de eerste linkse president van Colombia
kunnen worden’, zegt ze. ‘Hij wilde niets liever dan Colombiaanse vrede. En ik zie mijzelf als
een dochter van de vrede waar mijn vader van droomde.’
‘In zekere zin draait het om het voltooien van de taak die mijn vader niet kon afmaken’,
vervolgt ze. ‘We moeten het vredesproces de tijd geven. Met deze regering willen we niet
alleen maar vrede met ELN, maar met alle gewapende groepen in Colombia.’
Meer lezen over de Pizarro’s? Van Volkskrantjournalist Robert-Jan Friele, tussen 2008 en 2012
correspondent in Latijns-Amerika, vanuit onder meer Bogotá, verscheen eind 2021 de
familiekroniek: De Pizarro’s – Eén familie, drie generaties en honderd jaar strijd in Colombia.
Meulenhoff; 512 pagina’s; € 29,99
Dit verhaal is gepubliceerd in Wordt Vervolgd (Magazine van Amnesty) op 23 februari 2023
